Gepubliceerd door Justine Pardoen in Onderzoek

Met minder sociale media verbetert je zelfbeeld

Nieuw onderzoek laat zien dat jongeren een beter zelfbeeld krijgen als ze minderen met sociale media. Met name hun lichaamsbeeld verbeterde.

Onlangs verscheen onderzoek onder Amerikaanse tieners die last hadden van een negatief lichaamsbeeld. Onderzocht werd of het effect had als ze minderden met sociale media. En ja hoor, het helpt: na drie weken halvering van hun tijd op sociale media, dachten ze positiever over hun lichaamsgewicht en hun uiterlijk. Zowel bij meisjes als bij jongens was het effect waarneembaar.

Ontevreden tieners

Het onderzoek verscheen in het tijdschrift Psychology of Popular Media van de American Psychology Association. Uit eerder onderzoek wisten we al dat veel gebruik van sociale media de kans vergroot dat jongeren last hebben van een slecht lichaamsbeeld (ontevreden over het uiterlijk zoals gewicht), wat weer een risicofactor is voor het ontwikkelen van een eetstoornis. Maar er waren nog geen experimenten gedaan om te kijken of het helpt om te minderen met sociale media.

Voor het onderzoek (gerandomiseerd met controlegroep) is gewerkt met oudere tieners, jongens en meiden tussen  17 – 25 jaar, die zoveel last hadden van een slecht zelfbeeld — ontevreden over gewicht en hoe ze eruit zagen — dat ze last hadden van spanning of depressie. De helft van de tieners kreeg een interventie waarbij ze hun sociale-mediagebruik reduceerde tot een uur per dag. De andere helft was de controlegroep.

Minderen tot een uur per dag

De groep die de opdracht kreeg om maar een uur per dag met sociale media bezig te zijn, moest drie weken lang, elke dag aangeven of dat gelukt was. Dat werd ook gemonitord met techniek die de schermtijd aangeeft. Als ze toch meer dan een uur sociale media gebruikt hadden, kregen ze een herinneringsbericht.

Om te beginnen zagen de onderzoekers dat de interventie hielp om het sociale-mediagebruik van de onderzoeksgroep meteen te verminderen met de helft. Dat is al heel wat, want we weten allemaal hoe moeilijk dat is. De herinneringsberichten hadden dus effect. Het lukte niet iedereen om zich te houden aan dat ene uur per dag, maar ze zagen toch een flinke afname van de bestede tijd: gemiddeld gingen ze terug naar 78 minuten per dag. Terwijl de controlegroep geen beperkingen kreeg, en zij besteedden gemiddeld 188 minuten per dag aan sociale media.

Winst: minder spanning en somberte

Na drie weken de helft minder gebruik van sociale media, bleken de jongeren meer zelfvertrouwen te hebben als het ging om hun uiterlijk en gewicht. We weten niet precies hoe dat komt, maar het effect is duidelijk. Het idee is dat jongeren die veel kijken naar mensen tegen wie ze opkijken (influencers), zich vaker ontevreden voelen over zichzelf. Met name Instagram heeft dat effect op meiden, weten we uit verschillende andere onderzoeken. En van jongeren die toch al minder goed in hun vel zitten, weten we ook dat ze de neiging hebben om meer sociale media te gebruiken. Dus vooral als deze groep jongeren mindert, zullen ze minder geconfronteerd worden met dat ideale beeld waar ze niet aan kunnen voldoen, waardoor ze zich minder slecht voelen door die voortdurende vergelijking.

Werkt het bij alle jongeren?

Het experiment duurde maar drie weken en we weten ook niet hoe lang het effect bleef. Ook zou meer duidelijkheid moeten komen of het zin heeft om het een korte periode te doen, of dat je voortdurend je gebruik van sociale-mediagebruik moet minderen. Ook willen we graag weten hoeveel tijd nog gezond is, in dit geval: levert halveren al het effect op, of moet het echt naar (iets meer dan) een uur terug?

Nu is het experiment gedaan bij jongeren die last hadden van spanning en somberte. En zou minderen met sociale media ook een positief gevoel opleveren over zichzelf bij jongeren die wel goed in hun vel zitten (die geen last hebben van somberheid of spanning)?

Tip voor ouders:

• Als je een tiener in huis hebt die zich zorgen maakt over uiterlijk of gewicht, dan is het een idee om minstens drie weken het sociale-mediagebruik te reduceren tot een uur per dag. Zie het als experiment dat je samen aangaat: check elke dag of het gelukt is en vind een manier om je kind daar dagelijks een reminder over te sturen als het nog niet lukt.
• Vertel erbij dat je graag samen dat experiment aangaat. Doe zelf ook mee: niet mee dan een uur voor de lol online per dag. Deel je ervaringen, ook over hoe lastig het soms is. En dat het steeds makkelijker wordt.
• Betrek eventueel een of meer vrienden van je kind bij het experiment. Dat maakt het voor je kind makkelijker, omdat het dan een ‘challenge’ wordt, waarvan ze ook weten dat het tijdelijk is.
• Bespreek hoe ze zich voelen na afloop. Waren ze minder ongelukkig over hun uiterlijk? Maakten ze zich minder zorgen over hun gewicht? Gingen ze zich minder vergelijken met anderen? Konden ze meer plezier maken, genieten van vrienden, lekker eten of ontspannen dan voor het experiment? Vraag door: hoe kwam dat, denk je? Wat heb je hiervan geleerd? Ben je nu van plan om blijvend anders om met sociale media dan voor het experiment?