21
augustus
2020
Invloed sociale media op zelfbeeld

Gepubliceerd door Jacqueline Kleijer in Online jeugdcultuur

Jongeren willen zichzelf een Insta-filter inspuiten

Normaliseren van fillers en botox voor jongeren, is een risico. Acht procent van de jongeren wil zichzelf een Insta-filter inspuiten. Wees je daarom als opvoeder bewust van de invloed die influencers kunnen hebben op het zelfbeeld van je kind, en wees hen voor. Met een gesprek. Met liefde, humor en aandacht.

Wat ik zo leuk vond aan het massale zoomen, online lessen, online pubquizzen, online vrijmibo’s, online vergaderen, het losgaan op TikTok, YouTube, etcetera, is dat de meesten te zien waren in hun natuurlijk habitat op een eigen natuurlijk wijze. Soms was dat behoorlijk onflatterend. Als het licht verkeerd viel (van de zijkant, onderkant of van achteren), dan kon het gebeuren dat collega’s of klasgenoten dachten dat je aan de drugs was, vanwege de immense wallen onder je ogen, of dat je jezelf net na een brakke nacht met een enorme kater bij de wc-pot had weggetrokken om in te loggen. En toch… we mochten er zijn online. Of je nou in het washok, de kinderkamer, of je mancave zat, het was oké. Ik werd oprecht blij van deze beweging.

Filler-vlogs

Bijna was ik vergeten dat er al een paar jaar ook een hele andere beweging gaande is. Tom Decates, cosmetisch arts, schudt ons op 1 juli 2020 wakker over een toename van jongeren die zich laten injecteren met botox. De influencers en botoxbeauty’s spreken in hun filler-vlogs zelf liever over injectables en/of fillers. Het AD schrijft dat acht procent van de 18- tot 25-jarigen zich laat behandelen met botox en fillers.  Als bijna-boomer herinner ik me ook wel dat ik als puber nadacht over wat ik aan mijn lichaam zou veranderen als dat zou kunnen, maar verder kwam het niet. Het kon ook niet. Alle tieners zijn zich superbewust van hoe ze overkomen op anderen; dat hoort bij deze fase. Daarin hadden we zo onze eigen voorbeelden. En ja, ik had echt wel meer op het supermodel Cindy Crawford willen lijken.

Reclame

Tegenwoordig zijn influencers, Insta-girls en Insta-boys de voorbeelden. Ze hebben grote invloed op het zelfbeeld van jongeren. Anders dan vroeger weten veel ouders/opvoeders en beleidsmakers waarschijnlijk niet wie deze voorbeelden precies zijn. De belevingswereld van jongeren speelt zich over het algemeen af in een hele andere bubbel dan die van de volwassenen. Deze nieuwe rolmodellen beïnvloeden middels hun vlogs het zelfbeeld en de gedachtegang van (jonge) volgers enorm. Ze hebben daarmee een grote verantwoordelijkheid, waar ze zich niet altijd bewust van zijn. Zo is er wel een mediacode, een reclamecode eigenlijk, waar niet alleen professionele mediamakers zich moeten houden, maar influencers ook. Wie controleert of dat gebeurt? Niemand! Dat moeten wij zelf doen. En klagen als dat nodig is. Pas dan worden ze aangesproken. In de zogeheten filler-vlogs gaat het mis: het is zuivere reclame, zonder dat dat er duidelijk bijgezegd wordt.

We zien een influencer die de kijker meeneemt naar een bedrijf waar je je kunt laten injecteren. Influencers hebben hier zelf een groot belang: geld verdienen is belangrijker dan gedragscodes en verantwoordelijkheden. Vaak willen ze ook zelf hun lichaam veranderen. Ze vinden het zelf doodnormaal! Want ze willen door nog meer mensen gevolgd worden; daaraan ontlenen zij hun eigenwaarde en omdat filler-vlogs populair zijn, leveren ze views, volgers en daardoor inkomsten op.

Als een injectable clinic (waar de botox ingespoten wordt) samenwerkt met een influencer, dan is dat uiteraard vette reclame voor het bedrijf. Onzekere jongeren zijn een grote doelgroep en influencers kunnen die als geen ander bereiken. De influencer wordt er op zijn of haar beurt waarschijnlijk goed voor betaald, mag zelf gratis behandeld worden en heeft ook nog eens andere opbrengsten uit het hoge aantal volgers. Een win-win-situatie dus.

Spannend en het doet geen pijn!

Kijkende naar wat ‘fillervlogs’ zie ik een patroon, waar ik niet vrolijk van word. Dat patroon gaat zo. De influencer neemt de kijker allereerst mee in zijn of haar eigen onzekerheden, spreekt de kijker soms rechtstreeks aan en zorgt zo dat de kijker zich in het verhaal herkent. De kijker volgt verder. De influencer is bijvoorbeeld onzeker over een rimpel of wallen. De jonge kijker die zich nog nergens bewust van was, leert nu dat dat blijkbaar onaantrekkelijk is. Soms wordt uitgelegd waar het van komt: te weinig slaap. De oplossing is dan echter niet om moeite te doen en om je leefstijl aan te passen, de oplossing is om je onzuiverheden — en je onzekerheden — weg te spuiten! Door de (gesponsorde) behandeling in een injectable clinic te filmen, wordt het fillen genormaliseerd.

“Het is heel normaal, iedereen kan het doen: je kan zo een afspraak maken en naar binnen lopen, kijk maar!”

In dit soort filler-vlogs zeggen influencers bijvoorbeeld dat ze naalden “ook best spannend” vinden. Het woordje ‘ook’ betekent: net als jij. Dit gaat over jou. Je voelt je betrokken. Vervolgens trekken ze een gekke bek en roepen iets als “Spannend!!!” Het voelt alsof je erbij bent, jouw gedachten als kijker worden verwoord, je wordt meegenomen in het verhaal.

Dan komt de botoxspuiter in beeld. De botoxspuiter stelt de influencer en daarmee de kijker gerust. Het ziet het er inderdaad prima en relaxed uit. Er wordt gespoten. “Doet het pijn?”, vraagt de spuiter. “Nee”, zegt de influencer verbaasd, “Gewoon een beetje scherp.” Na de spuitjes zeggen alle influencers dat het reuze meevalt. “Zie je wel?”, bevestigt de spuiter.

Girl next door uit Breda

Ook is er vaak nog een gesprekje over dat anderen, dus niet jij als kijker, maar ‘de anderen’ een oordeel hebben over fillers, en denken dat het ongezond is. In het filmpje wordt natuurlijk gezegd dat alles heel erg verantwoord is. En dat je juist door iets in te spuiten meer verandering ziet.

In de gefilmde kliniek zijn ze aardig, hygiënisch, maar niet overdreven medisch. De inrichting is licht, hoog en volgens de nieuwste trends. In dit interieur wil je zijn. Er wordt bedankt, gelachen en de sfeer is blij, soms is er een vriend, die ook blij is en alles bevestigt als sidekick. Heel belangrijk, want die sidekick normaliseert het extra.

En dan komt het slot-shot van de influencer. Die is bijvoorbeeld lyrisch over haar gladde voorhoofd (19 jaar) of haar volle lippen. Check bijvoorbeeld: Demi van Beijnen. ‘Wie?’, denken de meeste ouders nu. Zij is dus één van degenen die een enorme invloed heeft op meiden en jongens van nu. Belangrijk is dat Demi niet een onbereikbaar supermodel uit Amerika is, maar de girl next door uit Breda. Fillen is dus eigenlijk heel next door: laagdrempelig en normaal, want Demi doet het ook. Jij kan het ook. Doen!

Mediaopvoeding

Zorg dus, dat je als ouders weet naar wie je kinderen kijken, en kijk goed naar de boodschap van de influencers, het zijn namelijk je concurrenten in de opvoeding. Doe zelf aan mediaopvoeding; er zit niets anders op.

Enfin Demi van Beijnen liet ondanks het verbod van haar moeder, toch haar lippen opspuiten. En daar koketteert ze openlijk mee:

“Ik heb eindelijk lippen!!!”

Dit is echt een heel kwalijk voorbeeld. Want ze zegt eigenlijk: “Luister naar mij, niet naar je ouders.” Doen!

Demi van Beijnen zegt ook, heel blij, dat ze zich nergens voor schaamt. Zo lijkt het net dat je je niet hoeft te schamen voor fillers. En zo blij en schaamteloos wil je natuurlijk ook zijn, zeker als het heel normaal is. Terwijl je je natuurlijk niet zou hoeven schamen voor eigen natuurlijke zelf. Hoezo had ze geen lippen?

Het filler-gebeuren is niet normaal in de adolescentiefase. Zeker, iedere jongerencultuur heeft eigen schoonheidsidealen. Daar kun je als boomer van alles van vinden. Maar wat aan fillers bijvoorbeeld anders is dan aan roze haar, netkousen, hoge hakken, piercings, tatoeages, etc., is dat deze beweging het proces van zelfacceptatie en identiteitsvorming ondermijnt in plaats van bevestigt.

Een filter over je gezicht

In de fillerbeweging zie je het omgekeerde gebeuren van wat we in de lockdown-periode zagen gebeuren met collega’s, families en klasgenoten. Toen zag iedereen er op het scherm hetzelfde uit zien als offline, waardoor het heel prettig en ongedwongen toeven was. Je kon in Zoom zijn wie je was. Maar bedenk: acht procent van de 18- tot 25-jarigen wil op hun gemanipuleerde en gefilterde Insta foto’s, TikTok video’s, etc. lijken. In real life willen deze jongeren er hetzelfde uitzien als online, nadat ze hun beelden zelf gemanipuleerd hebben. Laat dat even tot je doordringen. Ze willen in het echte leven constant een filter over hun gezicht. Omdat ze hun eigen gezicht niet goed genoeg, niet mooi genoeg vinden. Mij doet dat oprecht pijn. Echt: als ze eens wisten en beseften hoe mooi ze zijn. Poeh…

Los van de gezondheidsgevaren die de injectabels met zich mee kunnen brengen, zeker als ze door malafide, onprofessionele bedrijfjes ingespoten zijn, is het ontkennen van jezelf door als het ware een instafilter in te spuiten, funest voor je zelfvertrouwen. Als jongeren zich te veel richten op de gemanipuleerde buitenkant, dan wordt het van binnen steeds leger. En juist dat lege gevoel kan depressief en ongelukkig maken. Normaliseren van dit soort ingrepen in de adolescentiefase is echt een risico. Wees je daarom als ouder/opvoeder bewust van de invloed die influencers kunnen hebben, en wees hen voor. Liefst met humor en vooral met veel liefde en aandacht. Leer je kinderen dat je manier van leven invloed heeft op uiterlijk en gevoel. Innerlijke groei en aandacht op persoonlijkheid is één van de belangrijkste pijlers van identiteit. Daar kan geen filler tegenop. Sterker nog: dat is dé filler.

Meer lezen over de invloed van sociale media op het zelfbeeld van tieners? Zie hier.

Gerelateerde berichten
My AI op Snapchat - Bureau Jeugd en Media
AI

Snapchat experimenteert met AI-robot als ‘virtueel vriendje’ voor kinderen

Lees verder

Bureau Jeugd & Media