Incasseringsvermogen scholieren lijkt aangetast – een corona-effect?
Met dit bericht bij BNR lieten de VO-Raad en CNV Onderwijs weten dat ze van schoolleiders en docenten signalen krijgen over wat er uitziet als slecht gedrag van scholieren. Ze zijn nog steeds niet in het gareel, terwijl het jaar alweer bijna voorbij is. Ze zijn minder tot leren aan te zetten, maar er zijn vooral ook veel meer gedoetjes. Vechtpartijtjes in de gangen, en eten en appen tijdens de les, terwijl ze toch echt weten dat dat niet mag. Alsof ze geen autoriteit meer aanvaarden. Bedenk dat veel van deze onderbouwleerlingen langer thuis les hebben gehad dan dat ze in de schoolbanken hebben gezeten. Het is dan ook geen gekke gedachte dat het om een corona-effect gaat, althans, een online-les-effect.
Tegelijkertijd moeten we slimmer zijn dan dit gedrag van jongeren alleen te duiden als lastig gedrag. Het wordt namelijk ook steeds duidelijker dat het slecht gaat met ze; een effect dat te zien is bij jongeren in de hele wereld. Deze tijd gaan ten koste van hun welzijn en mentale gezondheid: pubers zijn veel kwetsbaarder dan velen denken. Zie ook dit recente artikel in NRC.
Ook wij horen van docenten zulke verhalen. Scholen komen dan ook naar ons toe met de vraag: ‘Zouden we hier iets aan kunnen doen door hun mediawijsheid te vergroten? En hoe pakken we dat dan aan?’ Het is duidelijk dat scholen hier hun handen vol aan hebben. En ze zitten toch al geen duimen te draaien in deze periode.
Wat is er dan precies zichtbaar bij onderbouw-leerlingen? We geven een impressie van de ervaringen die met ons gedeeld zijn.
Een vmbo-docent vertelt over de enorme toename van wat hij noemt “online misstanden”, vooral bij eerste- en tweedeklassers: “Het gaat om schelden, bedreigingen in grove taal, doodswensen, schelden met ziektes en seksuele geaardheden. Ze maken foto’s van elkaar die ongevraagd doorgestuurd worden. Soms stiekem gefotografeerd maar vaak ook niet eens. Ze ‘shamen’ elkaar, maken zogenaamd grappige ‘memes’ met de vreselijkste teksten erbij. Het is opvallend hoe vaak dat voorkomt in de brugklas. Ik werk hier nu twaalf jaar maar ik heb dit nog nooit in deze mate meegemaakt. Wat vooral zo opvallend is, is dat ze niet gevoelig lijken te zijn voor enige vorm van correctie. We praten ons suf met de leerlingen. Vandaag beloven ze beterschap en morgen is het weer mis. Waar komt het vandaan? Waar is het een uiting van? Wij weten het niet goed.
Ouders
Het is een oude reflex om te wijzen naar de opvoeding thuis: zijn ouders losser geworden in de opvoeding? Hebben kinderen thuis door de corona-omstandigheden minder grenzen gekregen? Hebben ze minder geleerd om zich aan te passen aan groepsregels in het laatste jaar van de basisschool? Het zijn enorm vormende jaren, waarbij schoolgaan zoveel meer is dan les krijgen en kennis opdoen.
Wat mogelijk ook een rol speelt, is dat kinderen niet meer geleerd hebben om tijdens de les hun mobiel weg te leggen: thuis lette niemand daarop. Het lijkt er nu op dat ze het doodnormaal vinden dat de mobiele telefoon gebruikt kan worden tijdens de les. Niet voor de lesstof zelf, maar om vrienden te appen. En eten tijdens de les werd thuis ook niet beperkt. Ze hebben er geen begrip voor dat in de klas zulke andere regels gelden: “Ze zijn het zo ontwend, dat ze hun gedrag niet lijken te kunnen aanpassen.” Sommige docenten noemen dat ouders zich meer moeten bemoeien met de mediaopvoeding.
Hoogst irritant, of op zijn minst zorgelijk, is al dit grenzeloze gedrag wel. Een andere docent: “Gaan we ze weer in het gareel proberen te krijgen, of moeten we eerst op zoek naar de achterliggende oorzaken?”, vraagt een andere collega zich af, “want voorlopig zijn we nog lang niet af van de gevolgen van corona. Sterker nog: misschien wordt het alleen maar erger. De brugklasser van volgend jaar hebben nog langer online les gehad als ze bij ons instromen.”
Afreageren
Een docente op een school in een heel ander deel van het land vertelt: “Ja, ik herken het gedoe. Ook het gedrag in appgroepen loopt sneller uit de hand dan voorheen. Alsof ze veel meer primair reageren, vanuit emotie en dan meteen vol in de aanval. Ik zie inderdaad ook allerlei doodsbedreigingen langskomen, en zeer grof taalgebruik. Eigenlijk past het niet bij hun jonge leeftijd. Er is ook een groep ‘omstanders’ die zelf niet meedoen maar ook niet ingrijpen. Ik zie het wel als een vorm van afreageren van de lastige situatie waarin ze zitten: een moeilijke thuissituatie heeft veel meer effect gehad dan wanneer ze gewoon naar school gegaan waren, denk ik wel eens.”
Deze docente vindt dat we met de groep aan de slagmoeten: “We moeten niet alleen met de kinderen aan de slag die zulk grensoverschrijdend gedrag vertonen, maar met de hele groep, ook met de omstanders. Het is fijn als ouders er thuis ook aandacht aan besteden, maar het is juist het gesprek in de klas waar we het van moeten hebben.”
Te veel in een bubble
Het is ook duidelijk dat kinderen de afgelopen twee jaar veel meer uren doorgebracht hebben op platforms als YouTube en TikTok. “Uit gesprekken met leerlingen hoor ik veel terug dat kinderen zich meer zijn gaan identificeren met bepaalde stromingen online. Bijvoorbeeld door wat ze zien op TikTok. Hierdoor hoor je online bij een groep gelijkgestemden, maar kom je op school terug, dan heb je ineens te maken met mensen die anders denken en doen dan jij. Dat botst! En ze weten niet goed hoe ze daarmee om moeten gaan.” Dat is een interessante observatie. Als jonge tieners te veel in een beperkte bubble hebben rondgelopen online, wordt het omgaan met anderen in het echte leven ineens lastig. Hun incasseringsvermogen lijkt aangetast.
Leerlingen lijken inderdaad minder goed om te gaan met elkaar. Met minder geduld. Maar ook gaan ze minder goed om met het gebouw, hun omgeving. Er zijn meer klachten van omwonenden van de school. Deze geluiden horen we echt van overal in het land. Er zijn meer vernielingen in en om de school.
En weer zitten ze thuis. Soms zonder les, soms met online les. Het broze groepsgevoel wordt met een paar weken lockdown zomaar weer teniet gedaan. Twee stappen voorwaarts, drie stappen terug. En dan hebben we het niet over de leereffecten van deze nieuwe lockdown.
In januari willen we in het Mediawijsheidjournaal aandacht aan besteden aan dit corona-effect bij scholieren. Laat ons weten wat jullie ervaringen en gedachten zijn. Heb je een manier gevonden om ermee om te gaan? Zien jullie het grensoverschrijdend gedrag als aanleiding om strenger te zijn met het stellen van regels? Of zien jullie het als een uiting van stress? Of iets anders onderliggends wat we eigenlijk zouden moeten adresseren? We horen het graag. Mail ons: info[at]bjm.nl.
Ondertussen wensen we iedereen een beetje rust en stilte, om er straks weer tegenaan te kunnen met nieuwe energie. Fijne feestdagen!
Om de beste ervaringen te bieden, gebruiken wij technologieën zoals cookies om informatie over je apparaat op te slaan en/of te raadplegen. Door in te stemmen met deze technologieën kunnen wij gegevens zoals surfgedrag of unieke ID's op deze site verwerken. Als je geen toestemming geeft of uw toestemming intrekt, kan dit een nadelige invloed hebben op bepaalde functies en mogelijkheden.
Functioneel
Altijd actief
De technische opslag of toegang is strikt noodzakelijk voor het legitieme doel het gebruik mogelijk te maken van een specifieke dienst waarom de abonnee of gebruiker uitdrukkelijk heeft gevraagd, of met als enig doel de uitvoering van de transmissie van een communicatie over een elektronisch communicatienetwerk.
Voorkeuren
De technische opslag of toegang is noodzakelijk voor het legitieme doel voorkeuren op te slaan die niet door de abonnee of gebruiker zijn aangevraagd.
Statistieken
De technische opslag of toegang die uitsluitend voor statistische doeleinden wordt gebruikt.De technische opslag of toegang die uitsluitend wordt gebruikt voor anonieme statistische doeleinden. Zonder dagvaarding, vrijwillige naleving door uw Internet Service Provider, of aanvullende gegevens van een derde partij, kan informatie die alleen voor dit doel wordt opgeslagen of opgehaald gewoonlijk niet worden gebruikt om je te identificeren.
Marketing
De technische opslag of toegang is nodig om gebruikersprofielen op te stellen voor het verzenden van reclame, of om de gebruiker op een site of over verschillende sites te volgen voor soortgelijke marketingdoeleinden.
