maart
2020
Gepubliceerd door Justine Pardoen in Het jonge kind
Nieuw onderzoek over mediagebruik jonge kinderen (0-6 jaar)
Elk jaar krijgen we in het kader van de Media Ukkie Dagen nieuwe onderzoeksgegevens over het mediagebruik van jonge kinderen (0-6 jaar) en hoe ouders daarmee omgaan. We bespreken hier wat ons is opgevallen.
Ook dit jaar zijn er weer onderzoeksresultaten van het Iene Miene Media – bekend gemaakt aan het begin van de Media Ukkie Dagen 2020. Het hele onderzoek kunt u hier terugvinden.
Jonge kinderen gebruiken veel beeldschermen
De tijd die kinderen besteden aan media neemt toe met de leeftijd. Voor de groep tot 2 jaar wordt algemeen geadviseerd om het beeldschermgebruik zoveel mogelijk te vermijden. Maar in de praktijk is het maar 20% van de de kinderen die inderdaad geen enkele apparaat gebruikt: 80% kijkt wel (via televisie, tablet of smartphone). Die groep die wel kijkt, is daar dan een uur per dag (62 min) mee bezig.
Kinderen van 3 en 4 jaar kijken gemiddeld al 89 minuten en de 5- en 6-jarigen 98 minuten. Dat is dus al meer dan anderhalf uur. Kinderen van hoogopgeleide ouders kijken relatief het minst en ook iets minder lang op een dag: 75 minuten. Naast kijken (tv, tablet, smartphone, naar series, films, YouTube, dvd enz.) doen ukkies ook nog andere dingen met een beeldscherm. Een kwart ongeveer praat ook met anderen (videobellen), ongeveer een kwartier per dag, een kwart luistert naar liedjes of verhaaltjes (rum 20 minuten per dag) en een kwart speelt spelletjes (klein half uur per dag). Zelf foto’s of filmpjes maken doet een op de vijf, een klein kwartiertje per dag. Deze getallen geven wel een goed beeld, ook al is er spreiding over de leeftijdgroep: hoe ouder, hoe langer ze met deze activiteiten bezig zijn.
Opmerkelijk is dat er ook een verschil is tussen kinderen die in de grote steden wonen en kinderen die daarbuiten wonen: in de grote steden doen meer kinderen van alles met digitale media, hoewel ze er niet per se langer mee bezig zijn. Het lijkt er eerder op dat ze jonger beginnen. Wel zien we dat kinderen van hoogopgeleide ouders gemiddeld iets minder lang kijken.
In het weekend is het percentage kinderen dat ‘kijk’-activiteiten doet niet hoger dan op doordeweekse dagen, maar er wordt in het weekend wel iets langer gekeken (96 minuten) dan doordeweeks (80 minuten).
Kinderen van hoogopgeleide ouders kijken gemiddeld iets minder lang.
Op alle momenten van de dag
Een minderheid, maar toch nog een aanzienlijke groep gebruikt media tijdens het avondeten (27%), ‘s avonds voor bedtijd (45%) en zelfs later op de avond (19%). We weten uit onderzoek dat mobiele schermen de slaap kunnen beïnvloeden: zowel het moment van inslapen kan vertraagd worden, maar ook de kwaliteit van de slaap (doorslapen) kan worden beïnvloed. Het is dus handiger als je mobiele beeldschermen gebruikt voor de lunchtijd en dat je het rond bedtijd het beperkt tot tv-kijken en dat je natuurlijk blijft voorlezen!
De reden dat ouders ukkies beeldschermen laten gebruiken, verschilt per moment van de dag. In de ochtend (29%) en aan het einde van de middag (28%) is de reden voor het mediagebruik relatief vaak om de ouder tijd of rust te geven. Dit zijn waarschijnlijk de drukste momenten waarop volle aandacht voor het kind lastig is door het ochtendritueel en eten koken. Tijdens het avondeten worden media relatief vaak ingezet om het kind af te leiden (19%). Aan het begin van de avond is het vaak ‘voor de gezelligheid’, net als vlak voor het slapen gaan, waarbij ook vaak wordt gezegd dat het is om het kind (weer) rustig te krijgen.
Wat kunnen en begrijpen ukkies al?
Ukkies kunnen best al veel zelf doen. Ouders zien dat ze zelfstandig een YouTube-filmpje kunnen aanklikken of wegklikken (ruim de helft kan dat), via symbolen en plaatjes de weg vinden door een spelletje (de helft kan dat), zelf een foto of filmpje maken met de smartphone (bijna de helft kan dat). Toch zien ouders ook dat ze nog wel vaak hulp nodig hebben. Zelfstandig iemand bellen, wat je vaak in grappige reclames een ukkie wel eens ziet doen, dat kunnen ze in werkelijkheid vaak nog niet alleen (slechts 1 op de 5 van de 6-jarigen kan dat zelfstandig).
Veel ouders zien wel dat hun kind nog niet begrijpt dat dingen in tekenfilms niet echt zijn, net zoals monsters in films en series dat niet zijn. Toch is er nog best een grote groep ouders die denkt dat hun kind dat onderscheid al wel kan maken – bijna de helft van de ouders schat hun kind dus erg hoog in op dit gebied, terwijl we weten dat kinderen daar cognitief nog niet toe in staat zijn. De groep ouders die denken dat hun kind het doel van reclame snapt, is ook groot: een derde denkt dat kinderen dat snappen. Er lijkt dus sprake te zijn van een aanzienlijke overschatting van het mediabegrip van kinderen van 0 t/m 6 jaar.
Samen of alleen
De meeste ouders gaan niet samen met kind aan de slag met media, maar ze houden over het algemeen wel een oogje in het zeil als hun kind ermee bezig is. Toch wordt beeldschermmedia vaak ingezet zodat ouders zelf even iets anders kunnen doen, of even zelf een momentje rust kunnen hebben. Als zoethoudertje dus. Deze functie lijken media nog vaker te hebben dan in het onderzoek in 2018. Op zich is dat geen probleem, als er daarnaast ook genoeg tijd is dat je samen met je kind ermee bezig bent. En dat lijkt niet het geval: slechts 43% kijkt regelmatig samen naar een beeldscherm in plaats van dat het kind alleen zit. Het is goed als ouders zouden weten dat kinderen er zoveel meer aan hebben als je het wel samen doet…
Negatieve invloed
Veel ouders beperken de beeldschermtijd, door goed te letten op de bestede tijd. Ruim de helft van de ouders let ook goed op welke inhoud hun ukkies te zien krijgen. Daarnaast maken ouders zich zorgen over mogelijke verslaving (66%), een slechte invloed op slaapgedrag (ruim de helft), gevaarlijke inhoud (65%), contact met verkeerde mensen (ruim de helft). Ook gezondheidsrisico’s worden genoemd: problemen met de ogen (42%), overgewicht (41%), drukker gedrag bij het spelen (37%), slechter gehoor (33%).
Tips
- Op de website van de Media Ukkie Dagen is veel informatie te vinden, en ook veel goede tips en suggesties voor mooie media-inhoud voor de jongste kinderen. Neem er eens een kijkje!
- De Media Ukkie Dagen nu volledig digitaal — alle evenementen in het land zijn afgelast of uitgesteld. Zie ook de website van je bibliotheek.
- Het onderzoek Iene Miene Media Monitor 2020 is hier terug te vinden.
- Zie ook: In Coronatijd mogen kinderen veel meer achter een beeldscherm en veel ouders zijn minder streng.
- Voor informatie over les op afstand, zie de pagina’s voor ouders van Kennisnet.
- Ook het NJi heeft een pagina voor ouders: Mediagebruik van kinderen tijdens coronatijd.