Gepubliceerd door Justine Pardoen in Onderzoek

Verslaafd sociale-mediagedrag leidt tot concentratieproblemen en slechtere cijfers

Het aantal jongeren met problematisch gebruik van sociale media en of games, is ruim 10 procent. Dat is best veel: iedere docent krijgt ermee te maken en veel ouders voelen dat hun kinderen in de gevarenzone zitten.

Verslaving aan sociale media wordt minder snel gezien dan problematisch gamegedrag.

ADHD-symptomen

Onlangs is onderzoek van de Universiteit Utrecht gepubliceerd over de relatie tussen ADHD-symptomen en gebruik van sociale media, waar ook een interessant verband uit kwam. Het ging om jongeren van 13 en 14 jaar die een tijdje gevolgd worden in het onderzoeksproject Digital Youth, en bij wie gevraagd werd naar concentratieproblemen, hyperactiviteit en impulsiviteit, de zogenaamde ADHD-symptomen. Er bleek geen relatie te zijn tussen ADHD-symptomen en aantal uren gebruik van sociale media. Ook andersom bleek geen verband: de jongeren bij wie de ADHD-symptomen waren toegenomen, waren niet meer uren gaan besteden aan sociale media.

Maar wanneer het sociale-mediagebruik problematisch was – denk aan ruzie thuis door gebruik van sociale media, liegen tegen ouders over de tijd die ze aan sociale media besteden, verlies van interesse in hobby’s of andere vormen van verslaafd gedrag –, dan was er wel een verband met ADHD-symptomen. Overigens was ook hier het verband niet andersom te zien.

Slechtere cijfers

Anders gezegd: het aantal uren dat een jongere sociale media gebruikt, is niet van invloed op het ontwikkelen van concentratieproblemen, hyperactiviteit of impulsiviteit. Maar zodra een jongere verslaafd gedrag heeft ontwikkeld, is die invloed er wel en nemen deze ADHD-symptomen toe en vooral de impulsiviteit en de concentratieproblemen. Dat zulk problematisch sociale-mediagebruik gevolgen heeft voor de schoolresultaten – lagere cijfers is begrijpelijk: voor schoolwerk moet je je nu eenmaal kunnen concentreren en een langere aandacht kunnen opbrengen, wat zelfregulatie vraagt. Blijkbaar nemen juist deze vaardigheden af bij problematisch gebruik van sociale media. En hoe meer symptomen van verslaafd gedrag, hoe sterker het effect bleek te zijn.

Let op dwangmatig gedrag

Het is dus belangrijk dat ouders, maar ook andere professionals als docenten alert zijn op dalende cijfers. Kijk dan niet alleen naar het gebruik van games, maar ook naar het gebruik van sociale media. Gaat het om problematisch gedrag? Problematisch sociale-mediagebruik is veel minder goed te herkennen dan problematisch gamen. De gevolgen, zoals concentratieverlies en meer impulsiviteit, worden niet meteen gelinkt aan het aantal uren op Snapchat of Instagram. Jongeren weten zelf ook niet dat hier een verband tussen bestaat.

Minder goed in hun vel

Uit ander onderzoek uit het Digital Youth-project blijkt dat jongeren die symptomen van sociale-mediaverslaving ervaren, na verloop van tijd vaak minder tevreden zijn over hun eigen leven. Als zo’n jongere bij een psycholoog zit en vertelt dat het niet goed gaat, is het moeilijk vast te stellen of zijn probleem is ontstaan door eindeloos berichten posten en om de minuut het aantal likes checken. Het compulsieve, dwangmatige gedrag bij sociale media is ook minder opvallend dan bij gamen. Zowat iedere jongere zit ten slotte continue met zijn mobiele telefoon in zijn hand. Daardoor is het lastiger om sociale-mediagebruik als oorzaak van het probleem te onderkennen, anders dan bij gamen of bijvoorbeeld gebruik van alcohol en drugs. Maar er is dus een groep bij wie het mis gaat, door Snapchat en Instagram, met mogelijk gevolgen voor hun ontwikkeling en schoolloopbaan.

Hoeveel symptomen van sociale-mediaverslaving heb jij? Doe de test

Jongeren hebben ons nodig om hun gebruik van sociale media in goede banen te leiden. Ook als er geen problemen zijn, kan het zinvol zijn om op je gebruik te reflecteren. Op de website van het Digital Youth-project staat een test: hoeveel symptomen van sociale-mediaverslaving heb jij?