januari
2023
Gepubliceerd door Justine Pardoen in Ouders
Wat mag je op TikTok op welke leeftijd?
Op dit moment voert TikTok campagne paginagrote advertenties in dagbladen en via posters op mupi’s om bekend te maken dat ze geen gebruikers onder de 13 jaar meer willen.
Wat is TikTok?
Tiktok is een app die sociale media met muziek combineert. De app is ontzettend populair onder de jeugd. Tiktok geeft gebruikers de mogelijkheid om korte video’s te creëren. Deze video’s hebben vaak muziek op de achtergrond en kunnen versneld en vertraagd worden en daarnaast kunnen ze bewerkt worden met verschillende filters. Naast de achtergrondmuziek kunnen gebruikers ook hun eigen geluid met de muziek combineren of alleen een eigen geluid uploaden.
Voor de ontwikkeling van de app Tiktok, bestond er een vergelijkbare app, namelijk Musical.ly. Op deze app werden korte playbackvideo’s en grappige video’s gepost. Musical.ly was sinds 2014 al erg populair onder de jonge jeugd: kinderen van 6 jaar zaten al op de app, zonder enige controle. Deze app werd in 2017 overgenomen door het Chinese bedrijf Bytedance, die deze app combineerde met hun eigen app Douyin. Deze combinatie ging vanaf 2 augustus 2018 verder onder de naam Tiktok.
Tiktok was direct razend populair, vooral onder kinderen en jongeren. Het werd begin 2018 de meest gedownloade app en overtrof Instagram, WhatsApp en YouTube. In juli 2019 heeft Tiktok in totaal meer dan 500 miljoen downloads in de Google Play Store. Wereldwijd zijn er elke maand meer dan een miljard gebruikers, kinderen én volwassenen. Nog steeds zullen veel gebruikers onder de 13 zijn, al weten we niet hoeveel.
Privacy
Vanaf 2020 nam de kritiek tegen de app snel toe. Voornamelijk het gebrek aan privacy werd gezien als een groot probleem, omdat de app opvallend vaak en veel gegevens verzamelt. Zo vragen ze om de dertig seconden onder andere de locatie en het type telefoon van de gebruikers op. Ook vraagt Tiktok opvallend veel permissies als de app gedownload wordt. Gebruikers moeten bij het installeren van de app bijvoorbeeld toestemming geven om de camera, microfoon en adressenlijst te gebruiken. Tiktok vraagt in totaal om 68 permissies, waar Instagram er ‘slechts’ 31 nodig heeft. Deze permissies zijn onder andere nodig om video’s naar voren te brengen die passen bij de persoonlijke interesses van een gebruiker.
In Nederland lopen een aantal collectieve rechtszaken tegen TikTok om deze redenen.
Homepagina
De Tiktok homepagina bestaat uit de ‘Voor jou’- en ‘Volgend’-pagina. De ‘Voor jou’-pagina op Tiktok is een pagina met video’s die aan de gebruikers worden aangeraden. Deze aanbevelingen worden gebaseerd op de activiteit van de gebruikers op de app: de content die zij hebben geliket, waar interactie mee is geweest, of waarop gezocht is. Daarnaast komen populaire hashtags eerder op de ‘Voor jou’-pagina. Gebruikers kunnen ook zelf Tiktoks markeren als ‘favoriet’ of ‘niet geïnteresseerd’ om de content op de ‘Voor jou’-pagina nog verder te personaliseren. Op de ‘Volgend’-pagina krijgen gebruikers Tiktoks te zien van accounts die zij volgen.
Onderling contact
De ‘reactie’- en ‘duet’-functie geven gebruikers de mogelijkheid om op elkaars Tiktoks te reageren. Bekende Tiktokkers gebruiken deze functies erg veel. Zo hebben zij meer interactie met hun, ook jongere, volgers.
Video’s die gebruikers nog niet direct willen posten, kunnen opgeslagen worden in de zogenaamde ‘concepten’. De gebruiker kan deze video’s terugkijken en eventueel later posten. Deze ‘concepten’ zijn alleen zichtbaar voor de beheerder van het account.
Gebruikers kunnen zelf aangeven wie de geplaatste Tiktoks mogen bekijken. Dit kan in de instellingen van hun account: ze kunnen het account op ‘openbaar’ of ‘privé’ zetten. Bij een openbaar account kan iedereen de Tiktoks zien en het account volgen. Bij een privé-account dient een gebruiker een verzoek in om het account te volgen, waarna de beheerder van het account kan kiezen of dit verzoek geweigerd of geaccepteerd wordt. De gebruikers kunnen kiezen wie een geplaatste video kan zien: alleen vrienden (hij/zij volgt jou en jij volgt hem/haar), alleen volgers of iedereen. Voor deze functie maakt het niet uit of het account openbaar of privé is. Op deze manier kan ook bepaald worden wie er onder de video mogen reageren.
Gebruikers kunnen ook hun vrienden video’s, emoji’s en berichten sturen via ‘direct messaging’. Ook bij direct messaging kan een gebruiker zelf aangeven wie hem/haar berichten mag sturen: alleen vrienden, alleen volgers of iedereen.
Gifts en tips
Naast het plaatsen van video’s, kan Tiktok ook gebruikt worden om live te gaan. Dit houdt in dat een gebruiker een livestream start, waarin hij of zij dingen vertelt of zijn/haar dagelijks leven laat zien. Vanaf 1.000 volgers en 16 jaar kan men gebruik maken van deze live-functie. Wanneer een gebruiker ouder is dan 18 jaar, kunnen volgers ook ‘gifts’ sturen via deze livestream. Deze ‘gifts’ kunnen later door de gebruiker die de ‘gift’ ontvangt, ingeruild worden voor geld. Naast deze ‘gifts’ kunnen gebruikers met meer dan 100.000 volgers ook een ‘tip’ ontvangen. Dit is een geldbedrag dat aan de gebruiker wordt gegeven door zijn of haar volgers.
Er is recent veel kritiek ontstaan rondom deze ‘gifts’ en ‘tips’. Deze kritiek is vooral gericht op de ‘Tiktok-battles’. In deze wedstrijd staan twee Tiktokkers tegenover elkaar, waarbij zij hun kijkers vragen om ‘gifts’ te sturen. Deze kijkers, waaronder ook veel kinderen, betalen deze digitale ‘gifts’ met echt geld. Dit kan gaan om honderden euro’s. Het is verboden om als minderjarige ‘gifts’ te geven, maar door het gebrek aan leeftijdscontrole doen veel kinderen hier toch aan mee. Veel mensen zien deze wedstrijden als modern bedelen, waar voornamelijk kinderen erg gevoelig voor zijn.
Direct messages
Een ander probleem is dat veel zeer jonge gebruikers zonder belemmeringen door pedofielen benaderd konden worden. Tiktok reageerde daar in 2020 op en verhoogde de minimumleeftijd voor het gebruik van de app naar 13 jaar. Pas vanaf 16 jaar mogen jongeren berichten sturen en rechtstreeks gecontacteerd worden. Geen van beide leeftijdsgrenzen wordt echter gecontroleerd, dus jongere gebruikers kunnen nog steeds gemakkelijk gebruik maken van het platform.
Leeftijdgrenzen
Tiktok heeft zelf in de community-richtlijnen een uitgebreid verhaal over de veiligheid van minderjarigen. Zo zeggen ze ‘zeer toegewijd te zijn aan het beschermen van de veiligheid van minderjarigen op het platform.
Alle gebruikers die zich niet aan de community richtlijnen houden, worden verwijderd of geblokkeerd.
Om de veiligheid van deze minderjarigen te waarborgen, heeft Tiktok zoals we hierboven al aangaven, op verschillende functies een leeftijdsgrens gezet:
- Een account aanmaken mag vanaf 13 jaar.
- Vanaf 16 jaar kunnen video’s van een gebruiker met een openbaar account op de ‘Voor-jou’-pagina komen.
- Direct messaging is toegestaan vanaf 16 jaar.
- Gebruikers met meer dan 1.000 volgers kunnen een livestream houden vanaf 18 jaar.
- Gebruikers mogen ‘gifts’ en ‘tips’ sturen en ontvangen vanaf 18 jaar.
Tiktok probeert met deze restricties de veiligheid en privacy van kinderen en jongeren te beschermen. Door het gebrek aan leeftijdscontrole kunnen gebruikers echter toch gemakkelijk deze restricties omzeilen. Ze voeren een valse leeftijd in kunnen vervolgens alle functies gebruiken. Dat mag natuurlijk niet volgens de community-richtlijnen, maar het gebeurt vaak.
Informatie voor ouders
Een nieuw ontwikkelde functie op het platform is Family Pairing. Tiktok heeft deze functie ingevoerd, om het ouderlijk toezicht te versimpelen. Met de Family Pairing-functies kunnen ouders hun eigen TikTok-account koppelen aan dat van hun kind, om verschillende content- en privacy-instellingen in te schakelen. Ze kunnen ook een maximale schermtijd instellen en contact via direct messages kan worden uitgeschakeld.
Deze functie klinkt als een goede mogelijkheid om toezicht te houden op de kinderen die de app gebruiken, maar in de praktijk levert deze functie nog weinig op. Dit komt enerzijds omdat ouders niet weten dat deze functie bestaat en anderzijds omdat zij wel van het bestaan van de functie afweten, maar niet begrijpen hoe het werkt. Family Paring zou dus een goede mogelijkheid kunnen zijn op ouderlijk toezicht binnen de app, maar dan zou deze functie bekender moeten worden en van een duidelijkere uitleg moeten worden voorzien.
En wat nu als je onder de 13 bent?
TikTok lijkt nu dus vooral in te zetten op het informeren van het publiek over de leeftijdgrens van 13 jaar en niet zozeer op controle en handhaven van die leeftijdgrens. Met een advertentie-campagne op mupi’s en in dagbladen maken ze bekend dat ze alleen voor 13+ veiligheid willen garanderen. Voor ouders wordt het daarmee wel makkelijker om voor hun kinderen die grens te handhaven (onderstaande foto is van Adformatie.nl).
We horen tegenwoordig inderdaad steeds vaker dat ouders kinderen onder de 13 jaar verbieden een account te hebben op TikTok. Als dat doorzet, is TikTok straks minder een issue op ouderavonden op de basisschool dan nu. Jonge kinderen maakten vooral passief gebruik van TikTok zonder dat ze zelf content maakten voor het platform. Deze 13-minners verplaatsen zich nu in rap tempo naar YouTube, waar ze inmiddels bekend zijn met YouTube-shorts, een functionaliteit van YouTube die erg lijkt op TikTok: ook voor filmpjes die je maakt met je mobiel, van maximaal 60 seconden met filters. Ouders geven hier wel toestemming voor: je kunt ook kijken zonder account. Je kunt dan alleen niet reageren. Content-creators die vooral die jongste doelgroep bedienden, zoals de TikTok-tweeling Quinn en Aaron (Quinn is spreker voor Bureau Jeugd en Media), zijn meeverhuisd en groeien via YouTube-shorts enorm op YouTube.
Voor dit blog is gebruik gemaakt van het profielwerkstuk van Leonie Remmerde, Merle van Walsem en Fleur Ottow van Christelijk Lyceum Veenendaal VWO 6 (2022) over de invloed van TikTok op kinderen 10 – 12 jaar.