Gepubliceerd door Justine Pardoen in Online jeugdcultuur

De serie Adolescence en digitale jeugdcultuur

Kijkers van de serie Adolescence zijn onder de indruk: een mooi gemaakte serie met een belangrijke boodschap. Onze kinderen worden beïnvloed door wat ze online zien, en hun ouders en docenten hebben geen idee. Als dat zo is, wat staat ons te doen? [bevat spoilers]

In de Engelse serie Adolescence (Netflix) wordt de 13-jarige Jamie van zijn bed gelicht omdat hij verdacht wordt van de moord op een leeftijdgenote. Waar je in eerste instantie net als de ouders denkt dat dat een vergissing moet zijn, wordt vrij snel duidelijk dat de jongen het meisje inderdaad doodgestoken heeft. De serie wil ons laten nadenken hoe het zover heeft kunnen komen en verwijst daarbij naar een aspect van de online jeugdcultuur dat ook wel wordt aangeduid als de manosfeer (manosphere): de verzameling websites, influencers, blogs, fora enz. waarin mannen een zeer traditionele man-vrouwverhouding bepleiten, en soms ronduit vrouwenhaat tentoonspreiden.

Rode pil

Het idee is dat vrouwen door het feminisme mannen beroven van hun mannelijkheid en dat mannen zich hun mannelijkheid opnieuw moeten toe-eigenen. Dat wordt ook wel benoemd als ‘de rode pil’ nemen, wat ook in de serie ter sprake komt in een gesprek tussen een politieman en zijn zoon. Deze vader herkent ‘de rode pil’ als verwijzing naar The Matrix, nota bene een film van meer dan 25 jaar oud, maar grappig genoeg begrijpt de zoon niet waar de vader het over heeft als hij die film noemt. In de digitale jeugdcultuur is ‘de rode pil’ een op zichzelf staande benaming geworden voor een ultrarechtse mannenbeweging die zich afzet tegen vrouwen en vrouwenrechten.

Eye opener

Het is een mooie serie. Hij komt onder je huid door het geweldig goede acteerwerk en door de bijzondere cameravoering. Blijkbaar voelt dat als een documentaire, waardoor nu ineens een aantal ogen geopend zijn. Zo meldde Engelse premier Keir Starmer dat hij nu wat wil gaan doen aan “online toxisch mannelijk gedrag” en dat is opmerkelijk, want dat gedrag bestaat al lang. Eigenlijk is het shockerend dat sommigen er nu pas van horen.

Waarom roept deze serie nu ineens wel op tot een gevoelde noodzaak tot handelen? In ons land roepen allerlei invloedrijke mensen anderen op om de serie te gaan kijken. Met of zonder je puberkinderen erbij. Daarmee grijp je het aan als een kans voor mooie gesprekken.

Maar hopelijk zijn de lezers van ons blog niet meer zo verbaasd en wisten zij allang wat er online te koop is. En puberprofessonials en docenten voor wie de serie nieuwe informatie bevat over de online jeugdcultuur, die nog nooit hebben gehoord van Andrew Tate en zijn geldkloppende academie, die moeten ander werk gaan zoeken.

Gekleurde hartjes

Of nou ja, laat ik niet zo streng zijn, professionals die met jongeren werken moeten de serie gaan zien, natuurlijk. Goed idee. Beter laat de ogen open, dan helemaal niet. Maar de morele paniek die ik hier en daar bespeur over een paar gekleurde emoji-hartjes gaat echt veel te ver. Het gevaar zit echt niet in ‘geheimtaal’ in de vorm van emojis die vaak een seksuele bijbetekenis hebben (leuk!), maar in het gebrek van reacties van mannen op die mysogyne manosfeer. Tot nu toe hoorden we vooral vrouwen, die zich beschaamd afvroegen wat ze nog meer hadden kunnen doen in de opvoeding van hun zonen. De burgemeester van Amsterdam Femke Halsema werd zelfs wat uitgelachen toen ze erover begon.

Wat staat ons te doen?

Generatie Z heeft een andere opvoeding nodig dan ze nu krijgen. Van ouders, vooral vaders, die begrijpen wat de 24/7 onderdompeling in media betekent voor deze jongeren. Ze kunnen niet meer zonder hun sociale media omdat ze zich niet kunnen voorstellen hoe dat is. (Net zoals mensen die nu kinderen krijgen, eigenlijk geen idee hebben hoe je een kind zou moeten opvoeden zonder beeldschermen, maar daarover een andere keer.) Ben je een vader, of docent, praat dan vooral met de jongens en leer ze dat het leven lastig is. Vertel ze over hoe moeilijk je het zelf vond om puber te zijn, over de sombere buien, dat onhandig groeiende lijf, de ruzies met je ouders en docenten, het eenzame gevoel onbegrepen te zijn, dat meisjes je niet zagen staan, dat je niet leek te passen bij je peers omdat je niet mooi, snel, slim of sportief genoeg was, dat je nog geen duidelijk idee had van je toekomst.

Investeer

Investeer bewust in het werken aan een goede relatie met jezelf, je eigen ouders en je partner. Verstop je niet in je werk of een relatie buiten de deur, maar blijf ook emotioneel aanwezig. Je kinderen hebben je nodig. Je hoort er te zijn; daar hebben ze recht op. Denk niet dat je ze lekker rustig op hun kamer achter hun schermpjes kunt laten zitten, zolang je er maar geen last van hebt. Maar spreek ze aan, maak ze mediawijs, geef ze een waarachtig voorbeeld, laat zien dat mannelijkheid veel vormen kent, doe dingen samen, leer elkaar kennen en laat zien dat het feminisme vrouwen én mannen veel goeds gebracht heeft.

Kortom, leer Gen Z wat levenskunst is, dat tegenslag erbij hoort. Help ze een doel voor ogen te stellen, dat iets meer inhoudt dan ‘rijk en beroemd’ worden. En tot slot, zeur niet over ‘die’ sociale media, laat staan dat je het ze wilt afpakken. Verbieden lijkt een oplossing, maar is het niet. Bovendien werkt het averechts, want daarmee stop je elk gesprek.