Sommige professionals maken zich zorgen over de invloed van mobiele schermen op de relatie tussen ouders en kinderen. Heeft het invloed op de hechtingsrelatie?

Ouders van jonge kinderen besteden meer tijd dan ooit aan hun kinderen en kinderen in Nederland hebben het nog nooit zo goed gehad. Vroeger was het namelijk ook zo lollig allemaal niet, met grote gezinnen en veel handarbeid. Maar toch zijn er altijd zorgen onder professionals. Zeker nu het mobiele scherm zoveel aandacht vraagt van alle gezinsleden. Ook van baby’s al: ze vertonen soms ook al ‘verslaafd’ gedrag. Over de invloed op de hechting maken sommige professionals zich zorgen. En terecht: voor een goede hechtingsrelatie krijg je maar één keer een kans.

Hechting

Een van de zorgen gaat over de invloed van mobiele schermen op het ontstaan van veilige hechting. De theorie is waarschijnlijk wel bekend: de kwaliteit van de ouder-kindrelatie in de vroege kinderjaren is bepalend voor de ontwikkeling tot emotioneel gezonde volwassenen. Of je veilig gehecht bent, bepaalt dus of je later gezonde relaties kunt onderhouden en of je kunt omgaan met tegenslagen en trauma’s. Ook is het een belangrijke voorspeller voor het al dan niet krijgen van psychiatrische klachten en het herstel daarbij.

We zijn continu online

Ouders en tieners geven nu al aan dat ze vrijwel continu online zijn. Als je een jong kind in de buurt hebt, kan veel online zijn dus invloed hebben op de relatie met dat kind: is er nog voldoende oogcontact? Voelt het kind dat er iemand voor hem is? Er is niet veel onderzoek, maar het weinige dat er is, laat wel een trend zien. Ouders die veel met hun mobiel bezig zijn, zijn minder responsief. En kinderen die de aandacht willen trekken, gaan daardoor meer risico’s nemen. Of ze kruipen meer in zichzelf.

Dat ziet er bijvoorbeeld zo uit (in het wild geschoten beeld):

Invloed op taalontwikkeling

Er is ook onderzoek naar de invloed op taalontwikkeling: die verloopt via heel subtiele interactie tussen ouders en kinderen. Via zinvolle taal, brabbelen, iets betekenisvols terugzeggen, toon (vragend, geruststellend), veel oogcontact, beurtwisseling enz. leert een kind de taal van zijn moeder. Als we steeds het contact onderbreken met een blik op onze mobiele telefoon, frustreren we dat leerproces. Alles wat een zinvol contact tussen ouders en kind in de weg staat, is dus niet alleen slecht voor de hechting, maar ook voor de taalontwikkeling van het jonge kind.

Still face met mobiel

Zo nu en dan even afgeleid zijn, is het probleem niet. De pijn zit ‘m in het chronisch niet aanwezig zijn voor je kind, ook al ben je lichamelijk wel in de buurt. En chronisch niet aanwezig, ben je al gauw als je een mobiel regelmatig oppakt. Denk dan aan het ‘still face’-experiment: iedere keer als je je mobiel pakt, heb je vanuit het perspectief van je kind een still face. De reactie van baby’s is hartverscheurend:

Ouders, maar ook pedagogisch medewerkers, oppassende grootouders en anderen die leven met jonge kinderen, zouden een belangrijke waarschuwing mee moeten krijgen: wat jij doet met je mobiel in de buurt van je kind, heeft nooit een goed effect op je kind, en waarschijnlijk (afhankelijk van hoe vaak je je mobiel oppakt en hoe lang) zelfs een schadelijk effect, dat je kind zijn hele leven met zich meedraagt.

Technoference

Het heeft dus enorme invloed op een kind als je wel in de buurt bent, maar met tegelijkertijd op je mobiel zit. Ook al ben je niet de moeder of vader zelf. Onderzoekers hebben er al een woord voor: technoference (interference (= inmenging) door techniek).

De literatuur over de hechtingstheorie vertelt niet precies wanneer het ongezond wordt, en hoeveel tijd een baby precies nodig heeft aan oogcontact en responsiviteit. Maar we hoeven ook niet te gaan wachten op antwoorden, om ouders bewust te maken van het belang van bewust en spaarzaam gebruik van mobiele schermen.

Bronnen

• CBS mei 2018: Opvattingen over sociale media (statistische trends).
• Cory A. Kildare en Wendy Middlemiss (2017), Impact of parents mobile device use on parent-child interaction: A literature review. In: Computers in Human Behavior, Volume 75, 579-593.
• Jessa Reed, Kathy Hirsh-Pasek Temple en Roberta Michnick Golinkoff (2017), Learning on Hold: Cell Phones Sidetrack Parent-Child Interactions. In Developmental Psychology volume 54, 1428 –1436.
• Brandon McDaniel (2018), Technoference: Parent Distraction With Technology and Associations With Child Behavior Problems. In: Child Development vol. 89, 100-109.

Tip voor jgz-professionals

In de jgz-Academie van het NCJ is een module over mediaopvoeding voor 0-4 jaar te beschikbaar. Daarvoor zijn filmpjes gemaakt die helpen met ouders hierover het gesprek aan te gaan. Alles begint bij bewustwording.

[Dit artikel is eerder gepubliceerd in PIP Magazine, in de rubriek Generatie M]