Gepubliceerd door Justine Pardoen in Online jeugdcultuur

Wat kun je doen tegen kwetsend online gedrag?

Dit jaar staat de Week van de Mediawijsheid in het teken van kwetsend online gedrag. Wat is het precies en wat kun je ertegen doen?

Kwetsend online gedrag is gedrag dat bedoeld of onbedoeld, schade veroorzaakt aan een persoon of groep personen. Ook kan het gedrag worden ervaren als irriterend, treiterend, kleinerend of ongewenst. Niet altijd is het ook strafbaar, maar vaak wel.

Dit jaar staat de Week van de Mediawijsheid in het teken van online kwetsend gedrag. Netwerk Mediawijsheid liet onderzoek doen naar hoe mensen (12- 70 jaar) online kwetsend gedrag ervaren en of daar grenzen aan zijn. Wat ervaren mensen als grensoverschrijdend? En wanneer gaat het te ver?

We stompen af

Uit het onderzoek blijkt dat mensen kwetsend gedrag online normaal gaan vinden. Een groot deel vindt dat het er nu eenmaal bij hoort, of ze zijn afgestompt in wat het met hen doet. Ze zeggen er niets van, doen er dus ook geen melding van. Een ander deel vindt dat er iets moet gebeuren: een overheidscampagne of straffen.

Het komt veel voor:

• 1 op de 3 Nederlanders komt minstens maandelijks online kwetsend of schadelijk gedrag tegen, vooral: shaming, desinformatie en discriminatie
• 16% van de Nederlanders heeft zich in het afgelopen jaar weleens schuldig gemaakt aan online kwetsend en schadelijk gedrag
• 75% van hen deed dat onbewust of per ongeluk

En het doet ons niet meer zo veel:

• 15% voelt er niets meer als ze online kwetsend gedrag tegenkomen. Zij zijn zelf degenen die er zich gemakkelijk aan schuldig maken
• De meeste mensen (75%) zeggen er niets van als ze online kwetsend gedrag tegenkomen
• 34% vindt dat het er gewoon bij hoort of dat mensen er zelf om gevraagd hebben (12%)

Bron: Factsheet (samenvatting) van het onderzoek.

Als we niets doen, wordt het alleen maar erger, verwachten ook de deelnemers aan het onderzoek. Wat staat ons dus te doen? Alles wat je maar kunt bedenken om te voorkomen dat kwetsend gedrag online zo genormaliseerd wordt, dat we er inderdaad niets meer aan kunnen doen.

Wat kun je dan doen?

Je kunt handelen. Zowel als je iets meemaakt dat tegen jou gericht is, als wanneer je ziet wanneer anderen slachtoffer zijn. Maak een inschatting van de situatie: hoe schadelijk is het, is het strafbaar? Praat erover, vraag hulp, zoek samen informatie, doe een melding bij het platform, bij de politie, of doe aangifte.

Hier kun je terecht voor hulp of een melding:

1. Meldknop.nl
2. Helpwanted.nl
3. Vraaghetdepolitie.nl

Praat erover, thuis én op school

Als opvoeders moeten we erover praten, thuis én op school. Ouders kunnen vooral vragen stellen naar hoe kinderen onaardig en kwetsend gedrag ervaren online. Vooral in games wordt veel gescholden en beschimpt. Via berichtenapps wordt veel geshamed.

In ons eigen lesprogramma van De InternetHelden is het hele thema Met aardig doen kom je verder geschikt om in te zetten in de klas (onderbouw VO).

Aan het begin van de Week van de Mediawijsheid lanceerden we onze nieuwe lessen: De InternetHelden Basis, ontwikkeld voor het speciaal voortgezet onderwijs (SVO), maar ook geschikt voor groep 7 en 8 PO. Hierin zit het thema Aardig doen helpt.

Bij elke les zit een overzichtelijke pdf-versie en een poster (voorbeelden zijn uit les 1 van thema Aardig zijn helpt).

In beide lessenseries is ook het thema Blijf er niet mee zitten een aanrader.

Vormen van kwetsend online gedrag

Geen idee waar het over gaat? De volgende vormen van kwetsend gedrag zijn benoemd in het onderzoek:

• Desinformatie
• Doxing
• Shaming
• Cancelen
• Haatzaaien
• Seksisme – discriminatie
• Racisme – discriminatie
• Homofobie – discriminatie
• Bedreigen
• Intimideren
• Cyberpesten
• Trolling
• Wraakporno/shame sexting
• Hacking

Andere namen of voorbeelden vind je in dit document. In dit whitepaper vind je ook een begrippenlijst zoals die gehanteerd is door het Rathenau Instituut en uitleg over strafbaarheid.

Tips:

• Gebruik deze flyer, waarin de tips zijn teruggebracht tot: 1. Herken, 2. Rapporteer en 3. Praat erover.
• Voor meer informatie, zie hier.
• De whitepaper Online kwetsend gedrag staat hier.
• Het volledige onderzoeksrapport staat hier.

We wensen iedereen een zinvolle Week van de Mediawijsheid! Waarin we met z’n allen onderschrijven dat we voor zover we er zelf invloed op hebben, kiezen voor #hierniet – hier kwetsen we elkaar niet, ook niet online.