Gepubliceerd door Justine Pardoen in Artikelen

Afscheid Justine Pardoen

Per 1 juli heeft onze oprichter Justine Pardoen zich teruggetrokken uit Bureau Jeugd & Media. We hebben met genodigden teruggeblikt, ons laten inspireren door een lezing van Hans Schnitzler (over leven in technotopische tijden), en aan het slot sprak Justine ons zelf nog toe. Een deel van haar korte toespraak geven we, op verzoek, hieronder weer als tekst: een oproep aan alle mediawijsheidprofessionals.

Moed gevraagd

“Zes jaar geleden waren we hier ook in dit Thomastheater, en vierden we het 6-jarige bestaan van BJM, met het thema Vertrouwen, omdat we dat nodig hadden in een snel veranderende digitale wereld. Ik denk nu dat we nu vooral Moed nodig hebben in de komende tijd. Bij mijn vertrek ga ik jullie dus vragen om moedig te zijn. Als mediawijsheid-professionals vooral. Want jullie moed is belangrijk voor de samenleving.

Al die jaren heb ik voor ogen gehad dat mediawijsheid (of digitale geletterdheid, ook goed), ergens over ging. Het was geen doel op zich, maar een manier om kansenongelijkheid te bestrijden in een wereld waarin je niet alleen leeft, maar samen. Nu wordt steeds duidelijker dat de relevantie nog groter is: ons werk om mediawijsheid te bevorderen bij anderen, is noodzakelijk om onze vrijheid te kunnen behouden. De vrijheid om zelf te bepalen hoe je je leven leidt en geïnformeerde keuzes te maken. De vrijheid tot zelfbeschikking. De vrijheid om mens te zijn, in onze democratische rechtsstaat, die zwaar onder druk staat. De vrijheid om niet alle problemen te hoeven oplossen met technologie.

Ik heb me naast mijn mediawijsheid-activiteiten zo’n tien jaar ingezet voor de burgerrechtenbeweging. Omdat mensen daar veel eerder handelen dan wie dan ook: ze verzetten zich tegen vergaande registratiesystemen, digitale surveillance in allerlei vormen, waarbij mensen (en kinderen al zodra ze de buik uit zijn) hun privacy verliezen, waardoor hun vrijheid, hun zelfbeschikkingsrecht op het spel staat. Door digitalisering dreigen we gereduceerd te worden tot een datapakketje, ons digitale dossier, in het onderwijs, in de gezondheidszorg, bij de belastingdienst… waarbij onze waarde beperkt is tot wat van ons meetbaar is. Op zijn best zijn we “een casus”. Als we ons daarbij neerleggen, verliezen we onze solidariteit en onze menselijkheid.

Je inzetten voor die vrijheid vraagt om moed. De moed om technologische ontwikkelingen niet blind te omarmen, ze ook niet meten af te wijzen, maar om ergens tussen die polen te blijven bewegen, in een ongemakkelijk niet-weten. De moed om in gesprek te blijven, en zelfs de dialoog te faciliteren tussen mensen die niet op jou lijken, of andere opvattingen hebben. De moed om steeds zelf, als individu, je te verhouden tot het nieuwe. Om niet mee te gaan met de mening van mensen tegen wie je opkijkt, of die meer macht hebben. De moed om geen meeloper te zijn uit onzekerheid of angst (omdat we anders achterop komen of zo) en om je niet te verlaten op een externe autoriteit die ons de wet voorschrijft. De moed om je steeds te blijven afvragen of je het goede doet, voor de kinderen, ouders en professionals met wie je werkt. De moed om je uit te spreken, en elkaar aan te spreken en te bevragen – Ik las laatst ergens dat je geen waarom-vraag meer mag stellen, omdat mensen dan schrikken omdat ze zich aangevallen voelen. Dan schijn je omslachtig te moeten formuleren (hoe komt het dat… wat maakt dat jij…). Het vraagt dus moed om zelf ook aanspreekbaar — aansprakelijk — te zijn. Maar vooral om niet alleen te denken, maar ook te handelen als dat nodig is. Een stuk schrijven in de krant, actie voeren, je verzetten, naar de rechter stappen. Kortom, opkomen voor vrijheid kan niet zonder liefde voor onze gedeelde wereld. Amor Mundi.

Ik weet zeker dat het team van Bureau Jeugd en Media nog jarenlang het werk voortzet met liefde voor de wereld, met de moed die daarvoor nodig is, zonder te vervallen in moedeloos cynisme of gemakzuchtige naïveteit. En ik hoop dat jullie dat ook doen. De uitdagingen zijn groot.

Ik ben Freek diep dankbaar dat hij het heeft aangedurfd om de leiding van Bureau Jeugd & Media over te nemen. Dat alleen al was moedig natuurlijk! Merijn was afgelopen jaren een belangrijke factor in ons succes, altijd daadkrachtig en optimistisch, onmisbaar na de moeilijke jaren van covid, waarin zelfs de online ouderavonden werden afgezegd. Ze blijft gelukkig nog een tijdje. Ik vond het samenwerken heel erg fijn en inspirerend. Ik wens jullie beide al het verdiende succes; Bureau Jeugd en Media is een mooi team, met gepassioneerde mensen, en we werken in een fantastisch netwerk, zoals je ziet aan wie hier vandaag allemaal is. Dank nogmaals, jullie allemaal, ook voor deze middag.

En ik? Naast meer tijd om te genieten, heb ik nog plannen voor werk in de biografiek en als praktisch filosoof. Niet meer die grote groepen, maar langzame 1-op-1 gesprekken aan de keukentafel of — ja, dat kan echt — online… Tot ziens!”