Gepubliceerd door Justine Pardoen in Online jeugdcultuur

Otaku en geeks

De jeugdcultuur rond Japanse anime en manga is in ons land best groot, maar voor veel mensen onbekend. De geeks en otaku zijn buitenbeentjes, ze lopen meestal niet op straat, tenzij ze onderweg zijn naar een event, maar ondertussen vormen ze een grote groep. Elk jaar zijn er meer dan 20 grote events waar deze jongeren elkaar ontmoeten; de rest doen ze online. Meisjes en jongens.

Veel jongeren hebben plezier in producten uit de Japanse jeugdcultuur: manga (Japanse strips) en anime (getekende en digitale animaties in films en games). Vrijwel alle jongeren weten wat dat is en soms hebben ze ook al kennisgemaakt met hentai (pornografische manga of anime). Minder bekend is dat veel fans zich ook verkleden in vaak zelfgemaakte outfits van hun personage. Dat heet cosplay.

Scholieren over leeftijdgenoten die aan cosplay doen:

Er zijn over de hele wereld cosplay-events (convention, afgekort con). In ons land zijn er jaarlijks ook twee grote: de Dutch Comic Con (in november) en de Anime Con (in juni) – die nu afgezegd is uiteraard –, waar overigens niet alleen jongeren maar ook volwassenen komen. Maar ook op het jaarlijkse zomer-event voor gamers – Campzone – is cosplay een vast onderdeel. Velen zien dit als kinderachtig, soort schattig gedoe, maar het is voor veel mensen over de hele wereld gewoon een serieuze vorm van tijdverdrijf, zowel voor mannen als voor vrouwen. Er zit misschien een escapistisch kantje aan, maar dat zit aan voetbal kijken ook.

Mainstream buitenbeentjes

Wanneer ze zich monomaan bezig houden met de manga- en animecultuur, worden fans ook wel otaku genoemd (meervoud in Nederlands ook wel otaku’s) – een beetje nerderige buitenbeentjes. Een andere benaming die je tegenkomt, is geeks. Anders dan otaku, worden geeks vooral geassocieerd met interesse in techniek, science fiction, soms een beetje donkere kant daarvan en de hackercultuur. In het begin waren otaku en geek een scheldwoord – geek is zelfs etymologisch verwant aan ons woord gek –, maar dat is niet meer zo. Mensen noemen nu ook zichzelf zo, en dan is het eerder een geuzennaam. De denigrerende term is weeb.

In deze video wordt op manier vol zelfspot uitgelegd wat een otaku is en in de volgend video gaat het over het verschil tussen een otaku (zo wil je genoemd worden als je fan bent) en een weeb (zo wil je niet genoemd worden).

Onderzoek

In Nederlands onderzoek zien we weinig interesse in deze vorm van jeugdcultuur, maar wereldwijd wel. Er zijn zeker overeenkomsten binnen deze groepen, die interessant zijn om te bestuderen. Zo zou ik graag willen weten in hoeverre het jezelf een otaku of geek noemen, bijdraagt tot het vormen van een positieve identiteit, of dat het een een manier is om depressieve gevoelens van buitenbeentje zijn te verzachten of zelfs te rechtvaardigen.

Ook is het waarschijnlijk dat geeks vaker dan gemiddeld een stoornis in het autistisch spectrum hebben (Asperger) en dat otaku vaker sociaal teruggetrokken zijn, extreem verlegen en vaker depressief. In beide groepen zitten waarschijnlijk ook meer hoogbegaafden en misschien meer jongens dan meisjes, hoewel de girl geek beslist bestaat. Otaku houden van vaste regels en rituelen en ze houden net als met cosplay op deze manier wellicht ook steviger regie over hun identiteit.

Inmiddels weten we van jongens-otaku dat ze ook seksualiteit beleven in samenhang met hun interesse voor manga en anime. Zo kijken ze hentai — (digitaal) getekende porno, die soms de grens van het strafbare opzoekt maar het niet is, omdat het behoort tot een fantasiewereld volgens de meeste rechters. Sommigen slapen met levensgrote kussens bedrukt met hun favoriete mangafiguur; die heet hun waify (wife). Ik weet niet of dat in ons land ook veel voorkomt. Ook zouden ze eerder dan anderen geneigd zijn seks te hebben met een robot, iets wat sommigen in de nabije toekomst zien gebeuren als serieuze optie.

Ken de jeugdcultuur

Kortom, het is goed dat te weten dat dit bestaat en dat je aspecten van het gedrag van geeks en otaku herkent als onderdeel van een jeugdcultuur. Als een jongen zich verkleedt als een vrouwelijke stripfiguur, zou je wellicht andere conclusies trekken als je niet wist dat je kunt vragen of hij van cosplay houdt. Een meisje dat intensief gamet en vooral online sociaal contact heeft, heeft misschien wel een enorme vriendengroep over de hele wereld, waardoor je de plank mis slaat als je zou concluderen dat ze eenzaam is.

Ik hoor trouwens graag als ik onderzoek naar fans van de Japanse jeugdcultuur onder Nederlandse jongeren over het hoofd gezien heb.

[Dit artikel wordt is eerder gepubliceerd in de rubriek Generatie M, in PIP Magazine.]