Gepubliceerd door Jacqueline Kleijer in Online jeugdcultuur

Treitervlogger betert zijn leven, is het wéér niet goed…

Ismael Ilgun werd bekend als de treitervlogger. Voor de website van het AD gaat hij nu video’s maken onder de titel Achter Buurten. De eerste is hier te zien.

Het AD hijst treitervlogger omhoog

“Hij is gestopt met de filmpjes waar hij beroemd mee werd. Op YouTube probeert hij nu mensen met problemen te helpen. En hij gaat voor de serie ‘Achter Buurten’ op zoek naar jongens in achterstandswijken die geen tuig van de richel zijn, maar iets van hun leven maken”, aldus het AD. “Eigenlijk had die serie ‘jongens met een droom’ moeten heten’. Ik vond dat mooier. Meer positiviteit, weet je.” Positiviteit is niet altijd makkelijk. Daar is Ismaïl inmiddels achter. Veel van zijn fans begrijpen het niet. “Die zeggen: wat doe jij, Ismaïl. Jij bent niet meer van de straat.” Het kijkcijfer van zijn YouTube-kanaal is in elkaar geklapt. Er keken honderdduizenden naar de opstootjes bij de Vomar in Poelenburg. Nu kijken tienduizenden. “Sommigen willen liever sensatie.”

“Eigenlijk was het maar één tweet die de voormalige treitervlogger op een ander spoor bracht. Eentje van Kees de Koning, baas van hiphop-label TopNotch. Die tweette na Ilguns arrestatie: “Waar is Ismail?” “Ik kreeg in die tijd zo veel haat, zo veel haat. Hij was éen van de weinigen die zich dit afvroeg.” Hij en De Koning leerden elkaar kennen. “Hij zei: jij hebt talent. Maar wel kappen met die shit.” De man helpt Ilgun nu met ‘dingetjes’. “Met pr interviews. Dat ik geen domme dingen doe.” (uit het AD, 21 april 2017)

Kritiek

Ismail Ilgun kreeg door de vlogs veel aandacht van de main stream media, kreeg een openbare uitbrander van onze minister-president, en kwam zelfs bij Jeroen Pauw op tv. Nu is hij opgetild door het AD, die hem een kans geeft iets positiefs te doen, en is er weer kritiek. Fout gedrag zou zo ten onrechte beloond worden: ”om te kotsen“. Hij verdient misschien wel een nieuwe kans, maar dan niet als rolmodel. Maar inzicht, inkeer en herstel zijn juist heel belangrijk in de adolescentie: daar draait het allemaal om als we willen dat deze jongens ooit nog ‘normaal’ gaan doen. Jongeren, kinderen ook trouwens, kunnen zelf heel goed vertellen wat er nodig is voor herstel. Het gaat om inzicht, gesprek, reflectie, boetedoening, genoegdoening, welgemeende excuses, wederzijds begrip en vergeving. Als volwassenen moeten we dit proces niet frustreren, maar juist faciliteren.

Boetedoening en herstel

Als ik gastlessen geef over sociale media, pesten, groepsgedrag, sexting, etc. dan werk ik met een oefening die ik De Morele Rechtbank noem. Deze lessen gaan over de behoefte van de groep aan boetedoening en herstel. Ze werken heel inzichtelijk. Ik werk met een opstelling die haarfijn het heersende groepsproces blootlegt. Het gaat over dader- en slachtofferschap. Over verantwoording en verantwoordelijkheid. En bovenal over bewustzijn. We onderzoeken ter plekke, dus in de klas met alle leerlingen, hoe het groepsproces bij hen werkt, zowel offline als online. We onderzoeken hoe het voelt om dader, slachtoffer of meeloper te zijn. We reflecteren en ik houd hen een spiegel voor van oorzaak en gevolg. Ze zeggen dingen als: “Ik wilde het eigenlijk niet doen. Maar ik sta hier toch.” “Ik help pas, als een ander eerst helpt.” “Hij doet het toch zelf? Waarom zou ik iets doen?”

Opvallend is iemand pas echt een dader wordt als hij volgers krijgt: de meelopers en doorstuurders. Dat gebeurt vrij snel, want je kunt maar beter volgen dan zelf gepest worden. Het groepsgedrag is krachtig en versterkt daarmee het gedrag van de dader. Eerst deed hij misschien maar wat, maar nu kan hij niet meer terug: hij wordt een leider, omdat er volgers zijn. Het domino-effect is ingetreden. Totdat de situatie omdraait en er toch iemand is die opstaat tegen de dader. Dan gebeurt er iets interessants. De eerste weerstand maakt de dader en zijn gevolg nog krachtiger: ze moeten zich bewijzen en worden heftiger in hun acties en reacties. Totdat er nog meer weerstand komt. En als een grotere groep zich tegen de dader keert, draait de situatie om: dan wordt de dader zelf slachtoffer van de groep. En precies op dat moment is het belangrijk dat volwassenen ingrijpen, want als je toestaat dat de dader wordt geslachtofferd, vertoon je hetzelfde gedrag als wat je probeerde uit te bannen. Het proces van uitsluiting en pesten wordt niet gestopt, maar voortgezet, alleen zijn de rollen anders verdeeld. Op die manier krijgt de groep nog steeds geen goed voorbeeld van hoe je sociale problemen oplost. Bovendien is de veiligheid in de groep nog steeds niet hersteld. Sterker nog: als je de oorspronkelijke pester slachtoffert, bevestig je eigenlijk dat het fundamenteel onveilig is in de groep.

Pareltjes, deze lessen.

Maar zie ook de vergelijking: een samenleving die vindt dat Ilgun niet ‘beloond’ mag worden met een nieuwe kans, blijft een onveilige samenleving voor adolescenten, voor iedereen. Ilgun is pas 19. Hij ging flink de mist in. Heel flink. Niemand vond het een goed idee dat hij het molesteren van fietsers filmde. Het Zaanse gemeenteraadslid Juliëtte Rot kwam terecht in opstand tegen de treiterende groep jongens die Ilgun tot hun leider hadden gemaakt in haar wijk, met het gevolg dat ze door de groep werd bedreigd. Ze verwijst ernaar in een filmpje van het Comité 4 en 5 mei. Kijk het hier:

Ineens was ze haar gevoel van vrijheid kwijt, getuigt ze. Ik hoop dan ook van harte dat er aan herstel met alle slachtoffers gewerkt wordt. Iedereen daar in die wijk. Ook het gemeenteraadslid. Ik hoop dit voor alle betrokkenen. Ik hoop dat er gewerkt wordt aan inzicht, gesprek, reflectie, boetedoening, genoegdoening, welgemeende excuses, wederzijds begrip en vergeving.

Ook wij, als toeschouwers, hebben inzicht en herstel nodig om te kunnen veranderen. We maken deel uit van een groot groepsproces. Online en offline. Daarom zou het herstelproces – waar mogelijk – ook getoond moeten worden, zodat wij als groep onderdeel zijn van het herstel, het kunnen meevoelen. Zodat we kunnen mee-veranderen. Het past in het ‘vreedzame wijk’-denken om oplossingen met elkaar te zoeken voor aangedaan leed, zodat we samen weer verder kunnen.

Rolmodel

Ik vind het bewonderingswaardig dat Ilgun van koers veranderd is. Het is iets wat ik altijd met mijn lessen hoop te bereiken: inzicht en verandering. De treitervlogger werd uiteindelijk met zijn neus op de feiten gedrukt. Wat hij deed was helemaal niet oké. Hij wist het wel, maar hij leek niet terug te kunnen. Toch deed hij dat uiteindelijk wel. Met hulp van anderen. Hij heeft zijn kans gepakt. Hij laat zien dat je een draai aan je leven kunt geven, ten goede van de maatschappij. En daarmee kan hij juist wel een rolmodel zijn voor alle jongeren die wij proberen te bereiken.

Dit is toch wat we willen als maatschappij? Dat jongeren leren van hun fouten? Reflectie op het eigen handelen is het grootste goed in rechtspraak, in de hulpverlening, in de opvoeding, in de maatschappij. Ik doe daar iedere dag mijn best voor. Ook op witte en christelijke scholen, ook op hbo’s waar ik soms minder reflectie en inlevingsvermogen zie dan op de zogenaamde zwarte scholen (maar dat terzijde).

De heftige reacties op Ismail Ilgun zijn enerzijds begrijpelijk, want er is een stap gemist: die van het gemeenschappelijk herstellen. Anderzijds baart het mij grote zorgen dat een positieve verandering bij zo’n jongen veroordeeld wordt. Ik denk dat hij jongeren en volwassenen kan inspireren om te veranderen. Ik zou juist abonnee van het AD worden omdat ze hem die kans hebben gegeven. Bovendien leggen ze zo eindelijk een schakel tussen verschillende doelgroepen op een manier die migrantenjongeren aanspreekt en die anderen laat zien wat er speelt in de wijken waar zij wonen. Als het AD om deze stap zo heftig veroordeeld wordt, dan vrees ik juist een nog grotere verharding en verwijdering tussen bepaalde groepen jongeren en de rest van de maatschappij. En geloof me: die filmpjes willen we helemaal niet zien.