28
februari
2021
welzijn jongeren - Bureau Jeugd & Media

Gepubliceerd door Jacqueline Kleijer in Scholen

Na de lockdown weer in het gareel

De middelbare scholen en MBO’s mogen weer gefaseerd open. “Gelukkig”, zullen veel ouders verzuchten. “Oef”, zullen scholen denken. “Hoe gaan we dat doen na deze lockdown?” Inderdaad: Hoe dan? Want wat betekent dit voor scholen, docenten en leerlingen? Jacqueline Kleijer geeft tips voor het welzijn van jongeren.

Alle lof voor scholen en ouders. Schooldirecties kunnen na de praktijkoefeningen van de afgelopen maanden ook als operationeel logistiek manager, crisisinterventieconsultant en de meeste ook als communicatiemanager aan de slag. Petje af voor alle aanpassingen die na iedere persconferentie of besmetting gemaakt worden. En natuurlijk niet alleen door directies. Docenten hebben zich op het pad van digitale lessen gewaagd met een flexibiliteit waarin yogadocenten het nakijken hebben. De voorjaarsvakantie was geen vrije tijd voor onderwijsmedewerkers. Als maandag de scholen opengaan, is er waarschijnlijk nagedacht en gecommuniceerd over lesroosters, anderhalve-meterregels en wat te doen als er corona-symptomen en of besmettingen zijn. Het crisismanagement en de flexibiliteit van de scholen zijn prijzenswaardig. Maar toch wil ik graag scholen nog wat tips geven, die te maken hebben met het welzijn van leerlingen zelf.

Deze lockdown heeft een enorme weerslag op de jongeren. We zien directe en indirecte gevolgen op diverse gebieden. Veel daarvan hebben te maken met wat er online gebeurde en nog plaatsvindt. Deze consequenties zijn niet te onderschatten als het om het weerzien met leerlingen gaat. Ze nemen hun welbevinden mee de school en de klas in.

Weer in het gareel

De leerlingen moeten weer in het gareel. Het lijkt logisch, maar als jongeren geen regelmaat meer gewend zijn, is het opnieuw opbouwen daarvan echt een enorme klus. Daarvoor hoeven we alleen maar wat afleveringen van Dreamschool terug te kijken. De regelmaat die er altijd was, is vervangen door op het laatste moment inloggen in je joggingbroek, camera uit. En dan wellicht terug je bed in. Dit alleen al betekent dat het voor veel leerlingen enorm wennen zal zijn om weer de deur uit te gaan om op tijd komen. Het zal niet meteen lukken, met alle frustratie van dien.

Tip: Herhaal regels en consequenties met engelengeduld. Begrip is fijn en duidelijkheid is veilig. Communicatie over de regels, ook de corona-maatregelen, is cruciaal. Begrijp dat geen onwil is als het jongeren niet meteen lukt zich te voegen.

Psychisch welbevinden

Het psychisch welbevinden van jongeren is veelvuldig in de media aan de orde gekomen. Deze media-aandacht kan diverse gevolgen hebben. Een positief effect is dat het gesprek gestart is en dat jongeren beseffen, dat zij niet de enige zijn als zij zich eenzaam of somber voelen. Zij kunnen zichzelf herkennen in het beeld dat in de media is ontstaan. Maar het kan ook averechts werken; dat het sombere gevoel versterkt wordt door zulke berichten. Alsof er minder aan te doen is als iedereen er last van heeft en dat het blijkbaar normaal is.

Tip: Creëer ruimte voor gesprek over negatieve gevoelens, bijvoorbeeld in een mentorles. Maak duidelijk dat er iets aan te doen valt en wijs op vertrouwenspersonen waar leerlingen terecht kunnen als hun zorgen de overhand hebben. Zorg dat vertrouwenspersonen via WhatsApp, Discord, Instagram, Snapchat te benaderen zijn. Sluit aan bij het communicatiemiddel van leerlingen, en maak hulp zo laagdrempelig mogelijk. Als school kun je vertrouwenspersonen een werktelefoon geven, want ook zij hebben zorg en begrenzing nodig. Sluit een les over sombere gevoelens altijd af met wensen en hoop. Vooral een positieve afsluiting van deze les is belangrijk, om het sombere gevoel te kunnen trotseren.

Good practice: in Utrecht en nu ook in Amsterdam heeft het jongerenwerk een plaats in de school. De effecten zijn groot. Leerlingen worden letterlijk en figuurlijk beter gezien, en de verantwoordelijk daarvoor ligt niet alleen meer bij docenten.

Vriendschappen

Doordat vriendschappen ook vaker online hebben plaatsgevonden, zijn sommige vriendschappen geïntensiveerd, maar andere juist verwaterd. De contacten die jongeren voornamelijk op school en buiten hadden, kunnen weggevallen zijn. Er kan pijn, hartezeer en eenzaamheid zijn ontstaan, waar zij nog geen weg mee weten. Anders dan volwassenen weten pubers nog niet dat een verandering van vriendschap geen afwijzing van je persoon is. Het leren incasseren en weer opstaan is nog ontwikkeling.

Tip: Tijdens lessen kun u hier direct en indirect aandacht aan besteden. (Online) vriendschap is een mooi thema voor mentoruren, creatieve vakken en burgerschapsvorming. U kunt het zien als een preventie tegen (cyber)pesten.

Filterbubbels

Jongeren zijn onderdeel van (online) media. Anders dan berichtgeving in de jeugd van de huidige volwassen, als iets dat buiten hen afspeelde, zijn jongeren onderdeel van de online nieuwsberichtenstroom. Vaak wordt in media de verantwoordelijkheid van het naleven van regels om de pandemie te bestrijden, bij jongeren neergelegd. Dat is eigenlijk nogal wat. Het lot van veel anderen wordt daarmee op hun schouders gelegd. Als er dan een dierbare ziek is geworden, of zelfs weggevallen, dan is dat eigenlijk te zwaar.

Als je als jongere dan online naar gelijkgestemden gaat zoeken, kun je in diverse filterbubbels terechtkomen, waarin het eigen gevoel versterkt wordt. Schuldgevoelens kunnen in zo’n bubbel worden omgezet naar iets anders. Een prettiger gevoel, waardoor je je gesterkt en gezien voelt. Er is een directe interactie mogelijk en er wordt naar je geluisterd. Onderwerpen waarin ze herkenning vinden, gaan van de verkiezingen en het milieu naar polarisatie en pessimisme. Juist tijdens de identiteitsvorming zijn jongeren hier gevoelig voor.

Tip: Besteed aandacht aan filterbubbels, fake news, nieuwswaarde. Hoe vind je de juiste informatie, wat is waar? En inderdaad: dit is een onderdeel van mediawijsheid en digitale geletterdheid; het belang daarvan wordt in deze tijd onderstreept.

Zelfzorg

En tot slot of eigenlijk vooral: draag ook zorg voor uzelf. U verzet bergen in het vlakke onderwijslandschap met deze pandemiestorm. Naast alle hulp die u biedt, mag u ook zorgdragen voor grenzen.

Het is vast heerlijk om elkaar weer te zien. Elkaar in de ogen te kunnen kijken, te kunnen zien hoe een uitstraling is, te voelen hoe de sfeer is en hoe het met leerlingen gaat. Ik wens iedereen een mooie herstart en we helpen graag bij bovenstaande onderwerpen in de vorm lessen, trainingen, ouderavonden.

Tip: Deze fotoreportage met bijschriften in het Volkskrant Magazine van zaterdag 27 februari 2021 geeft een prachtig inkijkje in de leefwereld van jongeren op dit moment.

Gerelateerde berichten
geweld en humor - Bureau Jeugd en Media
Onderzoek

De functie van humor bij het kijken naar geweld

Lees verder

Quinn over nieuwe reclameregels voor influencers - Bureau Jeugd en Media
Online jeugdcultuur

Nieuwe regels voor influencers

Lees verder

Bureau Jeugd & Media