12
november
2018
Kijkwijzer

Gepubliceerd door Justine Pardoen in Ouders

Kijkwijzer gaat op de schop

Kijkwijzer wil zichzelf ‘toekomstbestendig’ maken. Dat is inderdaad hard nodig. Vanwege het veranderende medialandschap. Hoe gaan ze dat doen?

Vroeger had je de filmkeuring. Toen bepaalden wijze heren, in rokerige filmzaaltjes, welke films we wel en niet mochten zien. De overheid volgde hun adviezen. Maar rond de laatste eeuwwisseling werd het roer omgegooid. Toen kwam de zelfregulering, waarbij de audiovisuele industrie zelf verantwoordelijk werd voor hun eigen producten. Met Kijkwijzer als resultaat, in 2001. Beheerd door het Nicam: het Nederlands Instituut voor de Classificatie van Audiovisuele Media.

Het Nicam ontwikkelde een systeem voor leeftijdsclassificatie, gebaseerd op wetenschappelijk onderzoek. Wat zijn de risico’s, en voor welke leeftijd? Dat leidde tot allerlei criteria, vooral op het gebied van seks en geweld, maar ook voor engheid, grof taalgebruik en discriminatie, die vertaald werden in een gedetailleerde vragenlijst. Met vragen als: “Komen er mensen, mensachtigen of dieren voor die zichtbaar of hoorbaar ernstig lijden?” Of: “Komen er zeer angstaanjagende geluiden of geluidseffecten voor?”

Zo’n 300 codeurs – werkzaam bij de omroepen, de filmdistributeurs, etc. en getraind door het Nicam – beantwoorden voor elke mediaproductie al die vragen, en daar rolt dan een leeftijd uit, voor ‘mogelijke schadelijkheid’. Plus de reden (of redenen) waaróm zo’n productie schadelijk zouden kunnen zijn, wat aangegeven wordt met icoontjes voor seks (de blote voetjes), geweld (de vuist), engheid (de spin), etc.

Dat systeem werkte goed, maar nu niet meer. In een recent visiedocument constateert het Nicam twee problemen, qua maatschappij en media. Waar ze ook een antwoord op hebben.

Eerste probleem

Het eerste probleem is dat de maatschappij verandert, evenals de stijl van opvoeden, die zich inmiddels steeds meer ontwikkeld heeft van autoritair en restrictief naar autoritatief; dat houdt in: wel regels, maar er ook over praten). Ouders willen nog wel bescherming, maar geen betutteling meer.

Vooral vanaf 12 jaar begint het te schuren. Want waarom gelden er in de bioscoop strenge – wettelijke – regels, terwijl je thuis en online kunt doen en laten wat je wilt?

Als antwoord op dit soort maatschappelijke ontwikkelingen stelt het Nicam de volgende wijzigingen voor:

  • introductie van de nieuwe leeftijdscategorie ’18’, in plaats van ’16’, voor excessief geweld en extreme porno. Dat sluit mooi aan op de regelgeving in de landen om ons heen, én op wat ouders zelf willen, én op de bestaande grens voor roken en drinken. Goed idee, lijkt ons;
  • verlaging van de huidige categorie van ’16’ naar ’15’, voor content die niet superschadelijk is. Zodat je mooie stappen van 3 jaar krijgt (6-9-12-15-18), wat goed aansluit op bestaande pedagogische inzichten. Ook dat lijkt mij een goed idee;
  • meer vrijheid voor de lineaire tv-kanalen. Met name om 12 jaar-programma’s ook vóór 20 uur te kunnen uitzenden, en 16 jaar-programma’s ook vóór 22 uur te kunnen uitzenden. Hier zijn inmiddels al pilots voor gedaan. Aangezien die pilots positief hebben uitgepakt (ouders hadden er geen probleem mee, en omroepen namen hun verantwoordelijkheid), kunnen wij hier ook in meegaan;
  • Kijkwijzer zou meer een gebruikswijzer moeten worden. Dat kan heel makkelijk, vanwege de antwoorden – van de classificeerders – op de vragenlijst. Ook dat lijkt mij een goed idee, hoewel er natuurlijk al veel meer instanties zijn die zich daarmee bezighouden.

Al met al: okee dus. Alleen minister Grapperhaus (Justitie en Veiligheid) doet nog moeilijk, omdat die de leeftijdsgrens van 16 jaar wil handhaven. Wat nog behoorlijk lastig kan worden in de communicatie naar ouders, wanneer ’16’ geen Kijkwijzer-leeftijd meer is.

Tweede probleem

Het tweede probleem is het medialandschap dat zo veranderd is. Toen Kijkwijzer werd ingevoerd, was het aanbod nog overzichtelijk, in de vorm van films, video’s, DVD’s, en tv-programma’s. Terwijl kinderen en jongeren nu vooral online kijken, en ze alles kunnen zien wat ze maar willen. Van Netflix tot YouTube. Met user generated content en al. Hoe kun je dat ooit allemaal behappen?

Het Nicam heeft toch de ambitie om álle audiovisuele content te classificeren. Of te láten classificeren. We wensen ze daar natuurlijk veel veel succes mee, maar we hebben er een hard hoofd in.

Bron: ‘Naar een toekomstbestendige kijkwijzer’– NICAM, november 2018

Gerelateerde berichten
Fortnite
Online jeugdcultuur

Fortnite Battle Royale (Pegi 12)

Lees verder

Digitale geletterdheid onderwijs
Scholen

Digitale geletterdheid: kan het wat sneller met de invoering?

Lees verder

Bureau Jeugd & Media