29
september
2020

Gepubliceerd door Freek Zwanenberg in Online jeugdcultuur

#ikdoenietmeermee: wie is de invloedrijkste influencer?

De veelbesproken #ikdoenietmeermee-actie van vorige week levert interessante gespreksstof op omtrent het begrip ‘influencer’. Wat betekent het in deze tijden om influencer te zijn? Wie beïnvloedt de influencers? En wat kan de overheid hiervan leren? Freek Zwanenberg deelt een paar inzichten vanuit mediawijsheidperspectief. Inclusief gespreksvragen om te bespreken met tieners. 

Inzicht 1: Influencers willen (eindelijk) waardevolle invloed uitoefenen

Als een ding duidelijk is geworden aan de mediastorm rondom #ikdoenietmeermee, dan is het wel dat influencers definitief de publieke media arena hebben betreden. Dit zie je aan de grote invloed die hen nu wordt toegekend door andere media. Ze doen daarmee ook eindelijk recht aan hun naam, ze willen blijkbaar iets betekenen, anderen inspireren of tot nadenken zetten. Dat wordt hen niet per se in dank afgenomen. Topmodel Doutzen Kroes werd eerder al flink door de mangel gehaald vanwege haar ‘kritische vragen’ en ook nu moesten de influencers van de #ikdoenietmeermee-actie het flink ontgelden.

Je kunt (met recht) kritisch zijn op hun boodschap en de mogelijk schadelijke invloed ervan op al die miljoenen volgers. Wat ik echter juist mooi vind is dat deze influencers, door alle weerstand afgelopen week, echt lijken te begrijpen welke grote impact hen toegeschreven wordt. Dat ze daarvan ook meteen flink schrokken zie je aan het feit dat de meeste influencers hun filmpjes en hashtags in no time weer verwijderd hadden van hun platforms, al dan niet met excuses erbij. Van Famke Louise, die opeens akelig alleen in de schijnwerpers stond en alle stront over zich heen kreeg (mijn inziens), volgde een uitgebreide verklaring op Instagram die eindigde met:

‘Ik ga even een stap achteruit doen, reflecteren en op zoek naar een bijzonder, inspirerend iemand die gespecialiseerd is in pandemieën om mij te educaten over deze situatie en wellicht met mij het podium wil delen. Ik hoop dat jullie mij de ruimte gunnen te kunnen groeien. Ik wil mijn excuses aanbieden aan allen die zich gekwetst of verward hebben gevoeld en beloof beter mijn best te doen.’   (Bron: Famkes’ account op Instagram)

Ondanks alle ophef heb ik hier bewondering voor. Zo leuk is het niet om een influencer te zijn als je ook echt iets wilt bijdragen: je bent extreem kwetsbaar door zo je nek uit te steken. Laten zien dat je tot inkeer komt en dat je wilt groeien vind ik eerlijk gezegd bewonderingswaardig en inspirerend. Daarnaast is het mooi om te zien dat door deze actie ook meteen een grote tegen-actie op gang kwam: de hashtag #ikdoewelmee deed het goed en er werden liedjes gezongen (Tim Knol) en uitgelegd hoe de werkelijkheid er in de zorg uitziet (Britt). Dat is indirect dus ook een mooie impact van deze slecht doordachte influencer-actie.

Inzicht 2: Influencers zijn zelf sterk beïnvloedbaar

Influencers zijn geen wetenschappers, maar veelal artiesten en modellen. Ze laten meestal een glamoreus leven zien in gesponsorde posts. Verwacht van hen dan ook geen wetenschappelijke gefundeerde mening. Ze zijn zelf sterk beïnvloedbaar en dat kun je ze verwijten maar het zijn ook maar gewoon mensen. De influencers van de #ikdoenietmeermee-actie waren dus niet in hun eentje op deze ideeën gekomen. Ze bleken in een appgroep met 70 andere BN-ers en influencers te zitten waarin Viruswaarheid-informatie werd gedeeld (zie hieronder).

Door de enorme commotie kwamen zij tot inzicht en inkeer, al dan niet uit eigenbelang of angst voor verlies van volgers. De ‘boete-verklaring’ van Famke Louise op Instagram kwam voort uit haar confrontatie met de rustige, vriendelijke Diederik Gommers. Hij wist haar een ander verhaal te schetsen wat ook weer veel impact op haar had. Een waardevol inzicht is dat influencers dus ook de andere kant op te beïnvloeden zijn, en dat een houding als die van Gommers daarbij wellicht goed helpt.

Inzicht 3: De invloedrijkste influencer bleef grotendeels buiten schot

Waar met name Famke Louise maar ook andere influencers publiekelijk gevild werden, bleef de meest invloedrijke influencer van #ikdoenietmeermee buiten schot: Willem Engel van Viruswaarheid. Hij heeft blijkbaar zoveel invloed dat 70 BN-ers zich ‘onder zijn vleugels schaarden’ in een gezamenlijke appgroep. Wat is daarin allemaal gedeeld? Waarom is er niet meer aandacht voor dit prominente gezicht van ‘de tegenbeweging’ die half Bekend Nederland tot zijn volgers kan rekenen?

Journalist Chris Klomp schreef er wel een scherp artikel over, ‘Sta op tegen de Willem Engel’s van deze wereld’. Ondertussen kreeg Powned te maken met ‘de lange arm van Engel’. Na een mislukte poging om Famke Louise te interviewen (nog voor het Jinek-interview) ontving de redactie een onheilspellend berichtje: ‘Je journalist gaat te ver bij Famke, niet meer doen, dit is een officiële waarschuwing’. Kijk hier het interview waarin de betrokken reporter Dennis Schouten vertelt over het incident. Dit lijkt me een heel dubieuze manier van invloed uitoefenen en ik hoop dat meer mensen zich hier druk over gaan maken.

Inzicht 4: De overheid moet zelf nog leren om influencer te zijn

De betrokken influencers bereikten een miljoenenpubliek met hun actie. Daar kan de overheid nog een puntje aan zuigen. Dat er direct zoveel kritiek op kwam én de influencers vervolgens hun uitlatingen weer introkken, laat zien dat een meerderheid in Nederland gelukkig aan de kant van #ikdoewelmee staat. Er is (nog) veel vertrouwen in het coronabeleid van de regering en de informatievoorziening van de gevestigde media.

Echter, tot nu toe zijn pogingen van de overheid om jongeren te bereiken mislukt. Dat is ook lastig als je weet dat tv, radio en krant niet meer de nieuwsbronnen zijn voor jongeren. De overheid zal zich echt moeten beroepen op nieuwe creatieve manieren om via sociale media met jongeren te communiceren en benaderbaar te zijn via de populaire platformen. En dus niet lukraak wat geld uitdelen aan wat influencers om een paar posts te maken over het volgen van de regels. Nee, de overheid zal hard moeten werken om een juiste toon te vinden en een heldere uitleg te geven die leidt tot een gevoel van #ikdoewelmee in plaats van #ikdoenietmeermee. Ik stel voor dat ze als eerste Diederik Gommers bellen en daarna pas Famke Louise.

UPDATE: inmiddels heeft Dennis Schouten een gesprek gevoerd met Willem Engel over diens ‘waarschuwing’, bekijk de video hier

In gesprek met tieners over #ikdoenietmeermee? Bespreek dan deze vragen:

  • Hoeveel invloed hebben influencers (op jongeren) en hoe zouden ze die moeten inzetten?
  • Hebben influencers een bepalende rol als het gaat om het volgen van de coronamaatregelen door jongeren?
  • Als een influencer iets zegt, luister je daar dan meer naar dan als iemand anders het zegt?
  • Gun jij influencers een tweede kans als ze openlijk toegeven fouten te hebben gemaakt?
  • Hoe zou een influencer die vóór de maatregelen is, moeten communiceren?
  • Wat vind jij dat de overheid zou moeten doen om, als een influencer, jongeren te bereiken?
Gerelateerde berichten
Beeldscherm en het jonge kind - Bureau Jeugd en Media
Het jonge kind

Schermen en zintuiglijke prikkelverwerking

Lees verder

Eerste keer seks
Onderzoek

Online wereld maakt drempel hoger om aan seks te beginnen

Lees verder

Oneerlijk zaken doen
Online jeugdcultuur

Vloggers en YouTubers (8) – Oneerlijk zaken doen

Lees verder

Bureau Jeugd & Media