Via Mediaopvoeding.nl kregen we een vraag van een moeder met een dochter van 12 jaar, die honderden accounts op TikTok had aangemaakt, en deze accounts niet meer kon verwijderen. Wat was daar aan de hand? En hoe kun je het oplossen?

De meeste problemen met TikTok zijn bekend. Zoals: geen deugdelijke leeftijdscontrole (waardoor je ook kunt meedoen als je jonger bent dan TikToks eigen minimumleeftijd van 13), geen deugdelijke controle op ouderlijke toestemmening (bij kinderen onder de 16, zoals de AVG vereist), een honeypot voor pedo’s (vanwege de oververtegenwoordiging van jonge meisjes op TikTok), verkeerde standaardinstellingen voor het delen van video’s (in eerste instantie staat alles open voor de hele wereld), gebrekkige moderatie, het voorschotelen van een vertekend wereldbeeld (alsof er alleen maar vrolijkheid en geen narigheid bestaat), enzovoorts. Maar er blijkt nog meer aan de hand. TikTok is nóg problematischer dan we al wisten.

Lekker veel likes

Het eerste wat wij ons afvroegen, was: why?! Waarom maakt een kind in hemelsnaam honderden accounts op TikTok aan? Antwoord: misschien omdat het cool is, om honderden accounts te hebben. Of omdat je dan lekker veel content kunt plaatsen. Maar vooral ook omdat je dan veel likes aan jezelf kunt toekennen. (Hoewel er op dat laatste wel – minimaal – gecontroleerd wordt, waardoor je af en toe wel eens een account kunt kwijtraken door toedoen van een alerte moderator of een gealarmeerd algoritme.)

Maar hoe dan ook: deskundigen in de media-industrie gaan ervan uit dat kinderen en jongeren gemiddeld zo’n 10 TikTok-accounts hebben.

Accounts verwijderen

Vervolgens is dan de vraag hoe je al die accounts weer kunt verwijderen, als je er – om wat voor reden dan ook – vanaf wilt.

Om een account te kunnen verwijderen, moet erop kunnen inloggen. Pas dan kun je het account (van binnenuit, dus vanuit het account zelf) verwijderen. Maar dat is vaak problematisch. Met name omdat TikTok je e-mail adres gebruikt als sleutel voor het account. Bijvoorbeeld om het wachtwoord naartoe te sturen, als je dat vergeten was. En daar gaat het mis.

Even terzijde: in plaats van een e-mail adres kun je ook een telefoonnummer, Google-account, of Facebook-account als sleutel opgeven, maar in de praktijk gebeurt dat weinig. En het principe blijft hetzelfde. Vanaf nu zullen we het dus alleen maar over e-mail adressen hebben.

De kern van het probleem

Omdat het e-mail adres als sleutel wordt gebruikt, moet je bij elk nieuwe TikTok-account een ander – uniek – e-mail adres opgeven. En wat blijkt: wanneer kinderen of jongeren extra TikTok-accounts aanmaken, verzinnen ze gewoon nieuwe – niet bestaande – e-mail adressen. En met een niet bestaand e-mail adres kun je geen vergeten wachtwoord meer herstellen, noch een verwijdering bevestigen (wat soms nodig is).

De kern van het probleem is dus dat je bij het aanmaken van een nieuw TikTok-account een niet bestaand e-mail adres kunt opgeven. Weliswaar wordt er een bevestigingsmail naar dat adres gestuurd, met het verzoek om je account te activeren, maar dat werkt niet goed. We testten het uit (door te klikken op de bevestigingsknop in de e-mail), en kregen een foutmelding. Waarna mijn nieuwe TikTok-account alsnog functioneerde. Bij ‘Mijn account beheren’, afdeling ‘E-mailadres’, staat nu (in rood): ‘E-mailadres verifiëren’, maar geen haan die ernaar kraait als je daar niets mee doet.

Bureau Jeugd & Media heeft goede contacten her en der, ook in de politiek en bij de Autoriteit Persoonsgegevens (AP), en zal daarom proberen om het alsnog voor elkaar te krijgen dat TikTok zijn aanmeldingsbeleid zal verbeteren. Door verbetering van de wet- en regelgeving.

Praktische adviezen

Hoe ging het nu verder met ons antwoord op die vraag via Mediaopvoeding.nl? Oftewel: wat doe je nu in de praktijk, als je je accounts niet kunt verwijderen? Van TikTok hoef je geen ondersteuning voor je probleem te verwachten. Ze hebben geen fatsoenlijke contactmogelijkheden (telefonisch of per e-mail), en omdat het een Chinees bedrijf is – officieel gevestigd op de Kaaiman-eilanden – is het sowieso heel lastig om ze te bereiken.

In dat geval zijn er twee situaties:

1. Staat er weinig schokkends op de TikTok-pagina’s die niet verwijderd kunnen worden, dan zul je je er gewoon maar bij moeten neerleggen. Bespreek met je kind, dat er niets aan te doen valt, en spreek af dat je er als ouders bij wilt zijn wanneer je kind weer een nieuw account aanmaakt. (Noteer dan zelf de inloggegevens, accepteer geen fake e-mail adressen, enzovoorts.)
2. Staan er wél vervelende of compromitterende dingen op de TikTok-pagina’s die niet verwijderd kunnen worden, dan kun je de hulp inroepen van een bureau voor online reputatie-management. Bijvoorbeeld: Mediamaze in Amsterdam. Dat kost een paar honderd euro. Ook zou je een gespecialiseerd advocatenbureau in de arm kunnen nemen om TikTok met juridische middelen te dwingen bepaalde accounts of pagina’s te verwijderen. Advocaten zijn duurder dan zo’n bureau als Mediamaze, maar onvermijdelijk als er rechtszaken gevoerd moeten worden.

Kortom, ook hier geldt ‘beter voorkomen dan genezen’. Praat met kinderen over het aanmaken van accounts en het maken van meer accounts op TikTok of waar dan ook. Zorg dat ze geen fake-e-mailadressen gebruiken, zodat ze de accounts altijd weer kunnen verwijderen. En kijk, zeker als ze nog geen 13 zijn, mee op hun accounts. Dat hoeft niet elke dag, maar wel met regelmaat. En praat ook vaak over wat ze online meemaken. Zodat het voor kinderen, óók als ze puber zijn (op de middelbare school) vanzelfsprekend wordt dat ze bij problemen jou als eerste vertrouwenspersoon zien.