28
februari
2019
Kuntonderwijs en digitale tools - Bureau Jeugd en Media

Gepubliceerd door Freek Zwanenberg in Scholen

Digitale tools in het kunstonderwijs

Dat het algemene onderwijs steeds meer digitaliseert, is inmiddels bekend. Maar hoe zit het met het kunstonderwijs? Deze en andere vragen stonden centraal tijdens de Inspiratiedag digitale tools in het kunstonderwijs die we mochten verzorgen bij Centrum voor de Kunsten Spijkenisse. Het werd een mooi gezamenlijk onderzoek met kunstdocenten van alle disciplines. Een verslag.

Sociale media, Netflix, games: ze grijpen je aandacht en houden die vast; daar hoef je geen moeite voor te doen. Hoe anders is de ware kunstbeoefening. Jarenlang investeren van tijd, energie en geld om één muziekinstrument goed te leren bespelen of meesterlijk te kunnen schilderen of acteren. De beloning is echter net zo groot: je hele leven kun je rijkdom en zingeving ervaren door het beoefenen van een kunst, alleen of met anderen.

Naast mediapedagoog ben ik ook uitvoerend pianist. Ik was daarom erg blij met de opdracht om een Inspiratiedag digitale tools in het kunstonderwijs te mogen vormgeven bij Centrum voor de Kunsten Spijkenisse. Samen met kunstdocenten van alle disciplines (muziek, dans, theater, beeldend) hebben we een hele dag stilgestaan bij vragen als: hebben digitale tools wel een meerwaarde in de kunstles? Hoe verhoudt zich dat tot het ‘offline ambacht’ van dans-, dwarsfluit- of schilderles? Nemen digitale media niet zoveel tijd in beslag dat hard studeren op een muziekinstrument of danstechniek steeds minder aantrekkelijk wordt? En als je dan iets wilt doen met digitale tools, welke zijn dan relevant en nuttig?

Hier speel ik voor de eerste keer piano samen met een robot op zijn eigen toetsen:

De 21e-eeuwse artiest en zijn digitale tools

Om als jonge artiest succesvol te zijn, moet je zeker aanwezig zijn op YouTube en Instagram. Snapchat soms ook. Vaak wordt het expliciet van je verwacht, bijvoorbeeld bij de talentshows. Het liefst moeten je meteen gaan vloggen en voluit op Instagram van de programmamakers. We weten inmiddels dat zo’n druk en (altijd maar) positief online leven ontzettend stressvol kan zijn naast alle repetities die er al zijn.

De docenten bleken goed op de hoogte van de online identiteiten van jonge bekende artiesten. Kijkend naar de kunstzinnige makeup van de zeer succesvolle Nikkietutorials, de liedjes en foto’s van zangeres Yosina Roemajauw en de dansfilmpjes van danser Raphael, concludeerden we dat digitale tools absoluut tot het gereedschap horen van de artiest in de 21e eeuw. Niet alleen om zijn of haar kunstvorm te delen of evalueren, maar ook om met fans in gesprek te zijn. Daarnaast helpen apps en devices ook bij het beoefenen van de kunst zelf.

De vraag is dan: hoe ga je hiermee om in het kunstonderwijs. Niet iedereen vond het vanzelfsprekend om er ook in de lessen mee aan de gang te gaan. Toch werd ook gezegd dat als kunstdocenten hun leerlingen niet wijzen op de kunstzinnige mogelijkheden van digitale tools, ze die wellicht nooit dusdanig zullen leren inzetten.

Maar #hoedan?

Okee. Stel je wilt aan de slag met digitale tools in je kunstlessen. Hoe pak je dat dan aan? Zo gauw je hierover gaat nadenken, komt meteen naar voren dat er eigenlijk verschillende categorieën van bruikbare apps en devices zijn. We hebben vijf soorten digitale tools besproken, met aandacht voor de verschillende kunstdisciplines:

1. Nuttige devices

Een smartphone of tablet is al voldoende! Daar kun je al zoveel kanten mee op. Daarnaast hebben we ook het nut en gemak van een usb-microfoon besproken; die plug je zo in je mobiel voor een kraakhelder geluid.

2. Tools om te registreren

Met de camera van smartphone of tablet kom je al een heel eind om beeld en geluid op te nemen. De slomo-functie op de meest recente smartphones kan ook heel behulpzaam zijn om een opname van een bepaalde beweging of techniek zeer nauwgezet terug te kunnen kijken. Alle kunstdisciplines hebben baat bij videoregistratie, voor evaluatie en natuurlijk het online delen van werk waar je trots op bent. Bij muziek zijn apps als Garageband zeer geschikt om eenvoudige opnames te maken en liedjes te produceren.

3. Apps om kunst mee te delen 

De meest populaire sociale media zoals Whatsapp, Insta en Youtube, zijn zeer geschikt om kunstproducties met elkaar te delen. De stap om deze apps als zodanig in te zetten is dus klein, omdat ze al bekend zijn. Kunstdocenten kunnen leerlingen begeleiden bij het online zetten van hun optredens, kunstwerken of opnames. Hoe zet je de instellingen zodat gebeurt wat jij wilt? Welke platforms zijn er allemaal voor kunstuitingen? Denk aan Soundcloud en Bandcamp. TicToc is ook populair (voorheen Musical.ly), vooral voor liedjes en dansjes. Maar eenvoudige ‘galerijen’ voor beeld (fotografie) zijn ook de moeite waard (bijv. Pinterest, Flickr of Eyem).

4. Apps om de kunstles mee te verrijken

Leve het internet en online tutorials. Bij elke kunstvorm kun je de beste uitlegvideo’s opzoeken om verder te leren. Daarnaast zijn er vele apps die helpen de lesstof beter te begrijpen, en zorgen voor extra diepgang. Voor beeldende kunst zijn er apps als Art Authority, waarmee je oneindig veel kunstwerken in detail kunt bestuderen inclusief de geschiedenis ervan. Ook is er de website Google Arts & Culture waarmee je talloze musea en gebouwen virtueel kunt bezoeken. Voor muziek is er bijvoorbeeld de fantastische website Musicmap waar de complete muziekgeschiedenis compact weergegeven is. Of er zijn apps als Ireal Pro om liedjes nauwgezet te oefenen, of Tenuto voor zeer effectieve muziektheorie en solfegeVoor theaterles is het in eerste opzicht lastiger om apps te vinden. Leuk is het gebruik van apps als Dramatic Music, waarmee je allerlei film- en theatergeluiden direct kunt gebruiken in scenes. Daarnaast kun je natuurlijk ook de film-kant op, en zelf (korte) speelfilms opnemen. Voor dans kun je apps zoals Just Dance Now gebruiken die helpen bij het aanleren van nieuwe pasjes, of allerlei Dance Strength Training-apps die je helpen bij het verbeteren van je techniek en kracht.

Musicmap,info

5. Tools om nieuwe vormen van kunst te ontwikkelen 

Technologische ontwikkelingen maken het steeds meer mogelijk om ook nieuwe vormen van kunst te maken. Zo zijn er kunstenaars die kunstwerken maken met behulp van big data of 3D-printers. Kijk hier maar eens, voor inspiratie. Het is echter ook al mogelijk om zelf eenvoudige hologrammen te maken, of iets met light painting te doen. Erg leuk met kinderen! Op de website iPad Artroom staan veel van dit soort innovatieve lesideeën. De nieuwste iPad Pro met Apple pencil 2 maakt het mogelijk om op zeer intuïtieve en nauwkeurige wijze digitale kunst te creëren, bijvoorbeeld met de populaire app Procreate.

Procreate.art

Bij muziek kun je met allerlei soorten apps spannende beats en de meest vreemde geluiden creëren. Dat robots over een tijdje ook gewoon meejammen, hadden we eerder op de dag al gezien. Kortom, er zijn veel interessante ontwikkelingen op het snijvlak van kunst en digitale technologie. Het is goed om hier als kunstdocent ook van op de hoogte te zijn, en waar mogelijk leerlingen hiermee in aanraking te brengen.

Inspireer elkaar!

Tijdens het middaggedeelte zijn de docenten zelf in groepjes aan de slag gegaan. Ze maakten een aantal mooie tutorials en een promotiefilmpje voor het kunstencentrum. Daarnaast werd naar nieuwe apps gezocht, en de verschillende tools werden uitgeprobeerd en besproken binnen de disciplines.

Het ‘offline ambacht’ van de kunsten blijft natuurlijk centraal staan in de kunstlessen, maar digitale tools kunnen op allerlei manieren de lessen verrijken en verdiepen. De docenten zijn afwisselend enthousiast over deze tools, maar kunnen er al aardig goed mee uit de voeten. De meesten gaven aan geïnspireerd te zijn om verder te gaan met dit interessante onderzoek.

Ook zo’n inspiratiedag organiseren? Neem contact op, dan bespreken we de mogelijkheden.

Gerelateerde berichten
de choking game
Online jeugdcultuur

Informatie over de ‘choking game’ (het wurgspel)

Lees verder

Bureau Jeugd & Media